تب دنگی؛ از علائم تا روش‌های پیشگیری!
این بیماری با علائم نظیر تب خفیف تا شرایط شدید و تهدید کننده زندگی مانند تب خونریزی دهنده دنگی (DHF) و سندرم شوک دنگی (DSS) ظاهر می‌شود. تشخیص زودهنگام و دقیق برای مدیریت و درمان موثر تب دنگی بسیار مهم است و آزمایش دنگی را به یک جزء حیاتی از مراقبت‌های بهداشتی در مناطق آسیب دیده تبدیل می‌کند.
علائم تب دنگی
به گزارش ایسنا، علائم تب دنگی معمولاً ۴ تا ۱۰ روز پس از نیش پشه آلوده ظاهر می‌شود. علائم شایع عبارتند از تب بالا، سردرد شدید، درد پشت چشم، درد مفاصل و عضلات، بثورات پوستی و خونریزی خفیف (مانند خونریزی بینی یا لثه، یا کبودی آسان). در موارد شدید، علائم ممکن است به درد شدید شکم، استفراغ مداوم، تنفس سریع، خونریزی لثه، خستگی، بی قراری و خون در استفراغ افزایش یابد. تشخیص و درمان به موقع برای جلوگیری از عوارض و بهبود بیمار ضروری است.
آزمایش دنگی
انواع مختلفی از آزمایشات موجود است که هر کدام اهداف متفاوتی را بر اساس مرحله بیماری و منابع موجود انجام می‌دهند. آزمایشات اولیه مورد استفاده برای تشخیص تب دانگ عبارتند از:
تست آنتی ژن NS۱
آزمایش PCR (واکنش زنجیره‌ای پلیمراز)
آزمایش آنتی بادی IgM و IgG
شمارش کامل خون (CBC)
تست آنتی ژن NS۱:
تست آنتی ژن NS۱ یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای تشخیص زودهنگام تب دنگی است. پروتئین غیر ساختاری ۱ (NS۱) پروتئین ویروسی است که توسط ویروس دنگی ترشح می‌شود و وجود آن در خون نشان دهنده عفونت فعال دنگی است. این آزمایش در هفته اول عفونت زمانی که بار ویروسی زیاد است بیشترین تاثیر را دارد.
مزایا تست آنتی ژن NS۱:
می‌توان در اوایل دوره عفونت انجام داد.
نتایج را در عرض چند ساعت ارائه می‌دهد.
محدودیت‌های تست آنتی ژن NS۱:
حساسیت بعد از هفته اول بیماری کاهش می‌یابد.
ممکن است بین سروتیپ‌های مختلف ویروس دنگی تفاوت قائل نشود.
آزمایش PCR (واکنش زنجیره‌ای پلیمراز):
آزمایش PCR یک تکنیک مولکولی است که برای شناسایی ماده ژنتیکی ویروس دنگی استفاده می‌شود. این تست بسیار حساس و اختصاصی است و آن را به روشی قابل اعتماد برای تایید عفونت دنگی به ویژه در مراحل اولیه تبدیل می‌کند.
مزایا آزمایش PCR
حساسیت و ویژگی بالا.
می‌تواند سروتیپ‌های مختلف ویروس دنگی را تشخیص دهد.
در مراحل اولیه و اواخر عفونت مفید است.
محدودیت‌های آزمایش PCR
به تجهیزات آزمایشگاهی تخصصی و پرسنل آموزش دیده نیاز دارد.
گران‌تر از روش‌های دیگر تست
نتایج در مقایسه با تست‌های سریع بیشتر طول می‌کشد.
آزمایش آنتی بادی IgM و IgG
تست‌های آنتی بادی پاسخ ایمنی به ویروس دنگی را به جای خود ویروس تشخیص می‌دهند. آنتی بادی‌های IgM معمولاً در عرض چند روز پس از عفونت ظاهر می‌شوند و حدود ۲ تا ۳ ماه قابل تشخیص باقی می‌مانند. آنتی‌بادی‌های IgG دیرتر ایجاد می‌شوند و می‌توانند سال‌ها در خون باقی بمانند که نشان‌دهنده عفونت یا ایمنی قبلی است.
مزایا:
برای تشخیص عفونت‌های اخیر و گذشته مفید است.
می‌تواند همراه با سایر آزمایشات برای تایید تشخیص استفاده شود.
محدودیت ها:
آنتی بادی‌های IgM ممکن است در مراحل اولیه عفونت قابل تشخیص نباشند.
آنتی بادی‌های IgG نشان دهنده عفونت گذشته هستند و ممکن است عفونت فعال را تایید نکنند.
واکنش متقابل با سایر فلاوی ویروس‌ها (به عنوان مثال، ویروس زیکا) ممکن است رخ دهد.
شمارش کامل خون (CBC)
شمارش کامل خون (CBC) یک آزمایش خون رایج است که سلامت کلی را ارزیابی می‌کند و انواع اختلالات، از جمله عفونت‌هایی مانند دنگی را تشخیص می‌دهد. در زمینه تب دنگی، CBC می‌تواند با ردیابی تعداد پلاکت‌ها و سطوح هماتوکریت، که در مدیریت تب خونریزی دهنده دنگی حیاتی هستند، به نظارت بر وضعیت بیمار کمک کند.
مزایا:
به طور گسترده در دسترس و آسان برای انجام.
به نظارت بر پیشرفت بیماری و عوارض کمک می‌کند.
محدودیت ها:
غیر اختصاصی بودن؛ نمی‌تواند عفونت دنگی را به تنهایی تایید کند.
باید همراه با سایر تست‌های تشخیصی استفاده شود.
اهمیت آزمایش زودهنگام و دقیق دنگی
نکته: تشخیص زودهنگام و دقیق تب دنگی به چند دلیل ضروری است:
درمان به موقع: تشخیص زودهنگام امکان مداخله پزشکی فوری را فراهم می‌کند، که می‌تواند از پیشرفت به دنگی شدید جلوگیری کند و خطر عوارض را کاهش دهد.
پیشگیری از انتقال: شناسایی و جداسازی افراد آلوده به جلوگیری از انتشار ویروس به دیگران کمک می‌کند.
نظارت و مدیریت: پایش مداوم پارامتر‌های خون در موارد تایید شده به مدیریت به موقع عوارضی مانند DHF و DSS کمک می‌کند.
نظارت بر سلامت عمومی: داده‌های تشخیصی دقیق برای مقامات بهداشت عمومی برای ردیابی و کنترل شیوع دنگی بسیار مهم است.
پیشرفت در تست دنگی: پیشرفت‌های اخیر در فناوری منجر به توسعه آزمایش‌های تشخیصی کارآمدتر و سریع‌تر برای دنگی شده است. برای مثال، دستگاه‌های تست نقطه مراقبت (POCT)، ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی را قادر می‌سازند تا تب دنگی را در بالین بیمار تشخیص دهند و سرعت و دقت تشخیص را در تنظیمات محدود به منابع بهبود بخشند. علاوه بر این، تحقیقات برای توسعه تکنیک‌های مولکولی پیچیده‌تر و سنجش‌های مولتی پلکس که می‌تواند به طور همزمان چندین پاتوژن را شناسایی کند، ادامه دارد و قابلیت‌های تشخیصی دنگی و سایر بیماری‌های ناقل را افزایش می‌دهد.
نتیجه: آزمایش دنگی نقش حیاتی در مدیریت و کنترل تب دنگی دارد. با طیف وسیعی از ابزار‌های تشخیصی موجود، ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی می‌توانند عفونت دنگی را به طور دقیق تشخیص داده و نظارت کنند و از درمان به موقع و مناسب اطمینان حاصل کنند. با پیشرفت فناوری، توسعه روش‌های تشخیصی کارآمدتر و در دسترس‌تر برای بهبود نتایج بیماران و کمک به تلاش‌های جهانی برای مبارزه با تب دنگی ادامه خواهد یافت.
