آیا واقعاً استرس در بدن انباشته می‌شود؟ حقیقتی شگفت‌انگیز در انتظار شما!
راهنماتو-اگر معمولا کمردرد دارید، ممکن است کسی به شما گفته باشد که در ناحیه کمرتان استرس ذخیره شده است. اگر شکم‌درد داشته باشید، احتمال دارد چیزهایی مثل این بشنوید که استرس در ناحیه شکم‌تان محبوس شده است.
به گزارش راهنماتو، این حرف‌ها چه معنایی دارند؟ آیا واقعا اضطراب شغلی و مالی تمام بدن ما را نفرین می‌کند و در اندام‌ها و اعضای بدن‌مان لانه می‌کند؟
پاسخ کوتاه خیر است. به گفته استیون توویان، استاد روان‌شناسی بالینی و علوم رفتاری «استرس به صورت جسمانی در بدن ما بروز پیدا می‌کند. هیچ تردیدی درباره آن نیست. اما اینطور نیست که کلیه سمت چپ‌مان محلی برای ذخیره استرس داشته باشد که با مواجهه با مشکلات، جوش بیاید و سرریز شود. این منطق درباره دیگ جوشان استرس در بدن نادرست است.»
متأسفانه حقیقت این است که استرس در همه جای بدن ما زندگی می‌کند. به شما می‌گوییم وقتی استرس دارید چه اتفاقی برایتان رخ می‌دهد.
استرس چطور روی بدن اثر می‌گذارد؟
این ایده که استرس در بخش‌های خاصی از بدن‌مان ذخیره می‌شود احتمالا ناشی از آثار زیگموند فروید در بیش از 100سال قبل است. کاملیا هوستینار، دانشیار گروه روان‌شناسی دانشگاه کالیفرنیا، می‌گوید: «این عقیده وجود داشت که وقتی آدم‌ها احساسات‌شان را سرکوب یا انکار می‌کنند، این احساسات با علائم جسمی خودشان را بروز می‌دهند. و اگر این احساسات را به رسمیت بشناسید، این علائم درمان و ناپدید می‌شوند.»
او می‌گوید: «اما دانشمندان هر چه بیش‌تر درباره استرس آموختند، متوجه شدند که این شیوه فکر کردن درباره استرس خیلی ساده‌انگارانه است. به جای اینکه خشم باعث کمردرد یا ترس باعث دل‌درد شود، استرس یک واکنش سراسری در بدن را فعال می‌کند و این امر نه تنها در زمانی که انسان‌ها احساسات خود را سرکوب کرده‌اند بلکه حتی زمانیکه کاملا نسبت به این احساسات آگاهی دارند، رخ می‌دهد.»
آلیشیا والف، دانشمند اعصاب و استاد علوم شناختی در موسسه پلی‌تکنیک رنسلائر در نیویورک می‌گوید: «وقتی با یک عامل استرس‌آور مواجه می‌شوید، ناحیه هیپوتالاموس مغز (مرکز کنترل در مغز) یک واکنش استرسی هورمونی یکپارچه را شروع می‌کند. این امر باعث می‌شود تا آبشاری پشت‌سر‌هم تز هورمون‌ها فعال شوند که از غده هیپوفیز ترشح می‌شوند و در ادامه به غدد آدرنال می‌گویند که وقت آزاد کردن هورمون استرس کورتیزول در جریان خون است.»
در ضمن هیپوتالاموس آزاد شدن آدرنالین و نورادرنالین از غدد آدرنال را نیز آغاز می‌کند. والف می‌گوید: «هورمون‌های آدرنال اثرات فیزیولوژیکی موقتی مثل تند شدن ضربان قلب دارند اما اثراتی نیز رو مغز دارند که باعث تغییر شناخت می‌شود.»
هوستینار علاقه دارد این نحوه پاسخ‌گویی را با عنوان «سمفونی استرس» بشناسد. استعاره‌ای ابداعی که محققان علوم اعصاب آن را ساخته‌اند. او می‌گوید:
«چندین سیستم استرس وجود دارند که – مثل سازهای موسیقی – واکنش‌های متفاوت به عوامل استرس‌زای متنوع نشان می‌دهند، برخی با شدت بیش‌تر یا کم‌تر در مقایسه با دیگران واکنش می‌دهند که باعث ترکیبات منحصربه‌فردی از علائم در آدم‌های مختلف می‌شود. مثلا، یک فرد ممکن است افزایش اشتها را تجربه کند و دلش غذاهای آرامش‌بخش بخواهد، درحالیکه اشخاص دیگر ممکن است گرفتگی عضلات یا درد را گزارش دهند.
هاستینار می‌گویند: «برخی از اثرات ممکن است ظرف چند ثانیه، دقیقه یا روزها رخ دهند.»
مثلا در چند ثانیه اول ممکن است افزایش ضربان قلب یا دست‌های سرد و لرزان را تجربه کنید. چند روز بعد، بار استرس ممکن است روی سیستم ایمنی فشار بیاورد. او می‌گوید:
«می‌توانید شاهد واکنش‌های آنی یا به تأخیر افتاده از همه این سازهای موسیقایی متفاوت باشید که در مقیاس‌های زمانی متفاوت با هم کار می‌کنند و شدت‌های متفاوتی در واکنش‌های یکپارچه دارند.»
هم نوع استرس و هم کیستی‌تان اهمیت دارد
نوع استرس، بسامد و مدت و شدت آن در تعیین چگونگی تظاهر یافتن آن در بدن نقش دارند. انواعی از استرس وجود دارند:
استرس حاد (گیر کردن در ترافیک و دیر کردن)
استرس دوره‌ای (پروژه‌های شغلی با مهلت‌های سرآمده)
استرس مزمن (بیکاری، طلاق یا بیماری)
استرس ناشی از زخم روان (آزار جنسی در دوران کودکی).
توویان می‌گوید: استرس یک ماهیت یکسان نیست.
استرس حاد را می‌توان از طریق روش‌های آرام‌سازی مثل تنفس عمیق بهبود بخشید که معمولا اثری بعد از آن باقی نمی ماند اما انوع دیگر استرس نیاز به تلاش بیشتری دارند.
سلامت عمومی، سن، ویژگی ژنتیکی و تجربه‌های گذشته هم می‌توانند روی واکنش بدن به استرس‌ها اثر بگذارند. همینطور که بزرگ می‌شوید، ممکن است احساس کنید که استرس شدیدتر شده یا کاهش یافته چون شما روش‌های مواجهه با آن را آموخته‌اید.
اگر تاریخچه کمردرد ناشی از بیرون‌زدگی دیسک کمر داشته باشید، بیش‌تر احتمال دارد که از ترس و نگرانی بازگشت و عود کمردرد، دچار استرس شوید.
به طور مشابه اگر سابقه بیماری‌های گوارشی داشته باشید، استرس‌تان بیش‌تر می‌شود.
توویان می‌گوید: «درست مثل دشمن، اثرات استرس هم به ضعیف‌ترین بخش از بدن حمله می‌کند.»
بدن ما تجهیز شده تا مقدار مشخصی از استرس را تحمل کند. وقتی میزان قابل تحمل استرس از آستانه بیش‌تر می‌شود – معمولا در یک مدت چندماهه یا چندساله ـ احتمال آسیب فیزیکی بیش‌تر می‌شود.
علائم استرس چیستند؟
محققان می‌گویند که استرس می‌تواند به مجموعه‌ای از مشکلات شامل عضلانی-استخوانی، تنفسی، قلبی-عروقی، غددی، گوارشی، عصبی و مرتبط با سیستم باروری منجر شود. به این وضعیت سوماتیزاسیون گفته می‌شود. این اصلاحی پزشکی است که می‌گوید علائم استرس در قالب مشکلات جسمی بیان می‌شوند.
دکتر آشوینی نادکارنی، از بیمارستان روان‌شناسی بریگام در بوستون می‌گوید: «برخی از شایع‌ترین علائم استرس شامل سردرد، حالت تهوع، خستگی مفرط، سرگیجه، درد در ناحیه سینه، کمر و شکم و تپش قلب است.
استرس می‌تواند التهاب را در سیستم گردش خون شامل عروق کرونر ایجاد کند، میگرن را فعال کند، چرخه‌های قاعدگی را نامنظم کند و به زخم معده یا بیش‌تر منجر شود.
برای بیماری‌های ناشی از سوماتیزاسیون دلیل فیزیکی پیدا نمی‌شود.
