چرا کیهان همواره در حرکت است؟ راز جنب‌وجوش سیارات و کهکشان ها!
ارسال شده توسط: امیرحسین کریم نژاد 16 شهریور 1403 ساعت 10:51
تاکنون از خود پرسیده‌اید که چرا همه‌چیز در فضا حرکت می‌کنند؟ سیارک‌ها، سیاره‌ها، ستاره‌ها و کهکشان ها هیچکدام ساکن نیستند و همیشه در جهت یا مداری حرکت می‌کنند. دلیل این وضعیت عجیب چیست؟
بسیاری از افراد تصور می‌کنند که ماه به دور زمین می‌چرخد و زمین نیز به‌همراه سایر سیاره‌های منظومه شمسی در مداری مشخص به‌دور خورشید حرکت می‌کنند. به‌باور این افراد خورشید ثابت است و کهکشان راه شیری نیز در یک نقطه مشخص از جهان هستی قرار دارد. هرچند که واقعیت اینگونه نیست. هیچ‌چیزی در فضا ساکن نیست. حتی کهکشان ها نیز حرکت می‌کنند؛ اما چرا شرایط اینگونه است؟
دلایل مختلفی برای حرکت کهکشان ها و ستاره‌ها وجود دارد
دانشمندان دلایل مختلفی را برای حرکت اجرام مختلف در فضا مطرح می‌کنند. مهمترین مسئله به نحوه پیدایش جهان هستی مربوط می‌شود. دکتر ادوارد گومز، استاد اخترفیزیک و مدیر آموزشی رصدخانه Las Cumbrez بیگ‌بنگ را مسئول وضعیت کنونی می‌داند. جهان هستی ابتدا در یک نقطه بی‌نهایت متراکم جمع شده بود. هرچند که پس از انفجار بیگ‌بنگ با سرعتی بالا گسترش یافت تا جهان کنونی شکل گیرد.
از ابتدای شکل‌گیری جهان هستی همه‌چیز به‌سمت بیرون حرکت کرده است. در واقع نیروی حیرت‌انگیز بیگ‌بنگ باعث شده که اجرام مختلف در طول عمر خود از همدیگر فاصله بگیرند. به‌باور کارول کریسچن، استاد اخترفیزیک و از دانشمندان پروژه تلسکوپ هابل در موسسه علوم بالتیمور در ابتدا جهان با حرکت آغاز شده است و حرکت به‌عنوان ذات اصلی جهان برای همیشه وجود خواهد داشت.
بدین‌ترتیب می‌توان گفت که یکی از دلایل حرکت ستاره‌ها و کهکشان ها به گسترش دائمی جهان هستی مرطوب می‌شود. البته گسترش جهان فقط در مقیاس‌های بسیار بزرگ تاثیر می‌گذارد. در اخبار نجوم به مسئله گسترش جهان هستی بسیار پرداخته شده است؛ اما واقعیت اینجاست که ما فقط می‌توانیم چنین چیزی را در فاصله فوق‌العاده دور متوجه شویم. البته لزوما گسترش جهان به‌معنی حرکت اجرام نیست، بلکه فاصله و فضای بین آنها بیشتر و بزرگتر می‌شود.
در مقیاس کوچکتر این گردش است که به‌عنوان یک قانون حرکتی در جهان هستی حکمرانی می‌کند. هر آنچه در اطراف کره زمین می‌بینیم در حال گردش به‌دور شیء دیگری قرار دارد. این مسئله را می‌توان به تکانه دروانی مربوط دانست. وقتی دو جرم در فضا به‌همدیگر نزدیک می‌شوند، گرانش متقابل باعث می‌شود که به یکدیگر نیرو وارد کنند. در این حالت اگر با همدیگر برخورد نکنند یا در مسیر متفاوتی قرار نگیرند، در یک مدار چرخشی گرفتار خواهند شد.
حتی دیده شده است که دو ستاره نوترونی برای چندین میلیارد سال در یک رقص گرانشی عجیب به دور همدیگر بچرخند. سیاه‌چاله‌ها نیز ممکن است در اثر عوامل مختلف به همدیگر نزدیک شده و در نهایت به‌دور همدیگر بچرخند. هرچند که در مورد سیاه‌چاله به‌دلیل نیروی گرانشی بسیار شدید در نهایت فرآیند ادغام صورت می‌گیرد و یک سیاه‌چاله بزرگتر متولد می‌شود. هرچند به‌طورکلی می‌توان گفت که گرانش همه‌چیز را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.
از حرکت کوچکترین ذرات معدنی گرفته تا بزرگترین کهکشان ها همگی متاثر از گرانش هستند. مسئله دیگر به‌نحوه شکل‌گیری منظومه شمسی مربوط می‌شود. تولد منظومه شمسی را می‌توان به فرآیند ساخت یک پیتزا ایتالیایی تشبیه کرد. چرخش خمیر پیتزا باعث می‌شود که به‌شکل یک دیسک صاف درآید. مسئله در رابطه با منظومه شمسی نیز به‌همین سادگی است.
تکانه دورانی باعث می‌شود که یک مجموعه با چرخش به‌صورت یک دیسک مسطح درآید. به همین‌خاطر است که سیاره‌های منظمه شمسی در یک مدار منظم به‌دور خورشید می‌چرخند. منظومه شمسی کار خود را به‌عنوان مجموعه‌ای چرخان از گاز و غبار شروع کرد. ذرات گاز و غبار در نهایت یک ستاره و تعدادی سیاره را شکل دادند. هرچند تکانه دروانی باعث شده که هرگز چرخش اولیه متوقف نشود.
با وجود همه توضیحات ارائه شده، مدل حرکت کهکشان با آنچه در یک سامانه خورشیدی می‌بینید فرق دارد. در مثال پیتزا باید کهکشان را همچون پایه و اساس همه‌چیز تصور کنید و ستاره‌ها را نیز به‌عنوان مخلفات پیتزا به‌حساب بیاورید. اگر قوانین فیزیک را در نظر بگیریم، باید ستاره‌های مرکزی سریع‌تر از ستاره‌های حاضر در بخش‌های بیرونی کهکشان حرکت کنند. هرچند که چنین چیزی در واقعیت مشاهده نمی‌شود.
اینجاست که یکی از بزرگترین معماهای حاضر در اخبار علمی مطرح می‌شود. دانشمندان بر این باور هستند که ماده تاریک نقش مهمی در حرکت کهکشان ها بازی می‌کند. چیزی که با نور تعاملی ندارد و به‌واسطه تلسکوپ‌ها قابل مشاهده نیست. هرچند ماده تاریک نیز دارای جرم است و از طریق نیروی گرانش حضور خود را نشان می‌دهد. در واقع دانشمندان بر این باور هستند که ماده تاریک هم تحت تاثیر تکانه دورانی قرار دارد. ماده تاریک دلیل دیگری است که همه‌چیز در فضا حرکت می‌کند.
در پایان باید گفت که حرکت جزئی اساسی و جدایی‌ناپذیر از جهان هستی است. حرکت نشان می‌دهد که جهان هستی زنده است و در آن واکنش‌های شیمیایی و تعاملات فیزیکی رخ می‌دهند. طبیعتا این واکنش‌ها به انرژی نیاز دارند و حرکت نیز به‌عنوان اساسی‌ترین نوع انرژی شناخته می‌شود.
بیشتر بخوانید: تلسکوپ جیمز وب سیارات غول پیکری پیدا کرده که در فضا سرگردان هستند تصاویر ناسا از کهکشان راه شیری واقعی نیستند اخترشناسان نشانه های بیگ بنگ ۲ را مشاهده کردند
