گنجینه‌های باستانی: رازهایی که تنها از آسمان فاش می‌شوند و ۲ هزار سال در دل خاک نهفته‌اند!
باستان‌شناسان موفق شدند تا با بهره‌گیری از هوش مصنوعی، صدها تپه‌نگاره باستانی را در پرو کشف کنند. تا پیش‌ازاین، باستان‌شناسان این نقاشی‌ها را به مردم تمدن نازکا مرتبط می‌دانستند که حدود ۲۰۰۰ سال پیش حک کردن چنین تصاویری که ژئوگلیف نام‌گرفته را آغاز کردند.
اما ژئوگلیف‌های کشف‌شده توسط هوش‌مصنوعی، کوچک‌تر و قدیمی‌تر از طراحی‌های نازکا و دیگر پیکره‌هایی هستند که تا به امروز یافت شده و اشکال هندسی عظیمی را به طول چندین کیلومتر یا حیواناتی وحشی به طول متوسط حدود ۹۰ متر را نشان می‌دادند. غالب تصاویر تازه کشف‌شده، پیکرهای انسان‌نما و حیوانات اهلی به طول حدود ۹ متر هستند. در برخی از این تصاویر تازه یافت شده، سرهای بریده و نهنگ‌های قاتل مسلح به تیغ را مشاهده می‌کنیم.
ماساتو ساکای از دانشگاه یاماگاتای ژاپن دراین‌باره گفت: «در برخی از سفال‌های متعلق به دوره نازکا، صحنه‌هایی وجود دارد که در آن اورکاها (نهنگ‌های قاتل) را در حال بریدن سر انسان با چاقو می‌بینیم؛ یعنی اورکاها در حال قربانی کردن انسان‌ها هستند.»
ساکای و همکارانش، با آموزش یک مدل هوش‌مصنوعی برای جستجوی ژئوگلیف های کوچک‌تر، از طریق عکس‌های هوایی وارد عمل شدند. این تصاویر با وضوح‌بالا، منطقه‌ای به وسعت ۱۰ برابر منهتن را پوشش می‌دهد که فلات بیابانی نازکا پامپا و اطراف آن را در برمی‌گیرد؛ منطقه‌ای که در نازکا و در سایت میراث جهانی یونسکو قرار دارد.
در مرحله بعدی، هوش مصنوعی نقشه شبکه‌بندی شده‌ای را تولید کرد که در آن مربع‌ها، بر طبق احتمال وجود ژئوگلیف در آن‌ها، دسته‌بندی‌شده بودند.
مارکوس فریتاگ، محقق IBM در نیویورک در این باره گفت: «محققان برای انجام بازرسی‌های میدانی در سایت‌ها و بررسی دستی تصاویری با بیشترین احتمال، بیش از ۲۶۰۰ ساعت زمان گذاشتند و طبق برآوردهای آن‌ها، هوش مصنوعی با حذف ۹۸ درصد از تصاویر هوایی که احتمال وجود چنین تصاویری در آن‌ها کمرنگ بود و ارائه احتمال بالاتر برای ۲ درصد باقی‌مانده از تصاویر، به‌سرعت ۵۰ فرآیند غربالگری کمک کرد.»
محققان با پیگیری پیشنهادهای هوش‌مصنوعی، طی بررسی‌های میدانی‌شان در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳، درمجموع ۳۰۳ ژئوگلیف فیگوراتیو را کشف کردند که ۱۷۸ ژئوگلیف به‌طور مستقیم توسط هوش مصنوعی شناسایی شده و هوش مصنوعی گرچه در شناسایی ۶۶ مورد دیگر مستقیماً نقش نداشت ولی محققان آن‌ها را در گروهی از ژئوگلیف‌هایی که هوش مصنوعی روی آن‌ها تأکید داشت، یافتند.
کارستن لمبرز از دانشگاه لایدن در هلند می‌گوید: «تحلیل‌های مبتنی بر هوش‌مصنوعی داده‌های سنجش‌ازدور، یک گام بزرگ روبه‌جلو است؛ به‌ویژه اینکه هنوز نقشه کاملی از ژئوگلیف‌های منطقه نازکا در دسترس نیست؛ اما حتی این فناوری جدید و قدرتمند به‌احتمال‌زیاد، ژئوگلیف‌های قابل‌مشاهده بهتری را نسبت به ژئوگلیف‌های سخت‌تر که احتمالاً هنوز وجود دارند، پیدا می‌کند.»
ساکای در این رابطه به این نکته اشاره‌کرده که نزدیک به ۱۰۰۰ ژئوگلیف احتمالی با هوش‌مصنوعی شناسایی‌شده که هنوز در انتظار بررسی‌های میدانی آینده هستند. چنین ژئوگلیف‌های کوچک‌تری معمولاً در دامنه‌های تپه‌ای نزدیک مسیرهای پرپیچ‌وخم قرار دارند و احتمالاً در فعالیت‌های آئینی افراد یا گروه‌های کوچک طراحی‌شده بودند. طبق گفته او ژئوگلیف‌های بزرگ به‌احتمال‌زیاد مرتبط با تشریفات سراسری جامعه بوده‌اند.
دیوید برسفورد جونز از دانشگاه کمبریج هم دراین‌ارتباط توضیح داد: «فرآیند غربالگری هوش مصنوعی امیدواری‌هایی برای کشف ژئوگلیف‌هایی در مناطق دیگری، فراتر از سایت میراث جهانی خطوط نازکا ایجاد کرده است. البته باید با سرعت عمل پیش رفت؛ چراکه بسیاری از ژئوگلیف‌ها با گسترش کشاورزی، توسعه شهری و تولید برق بادی درخطر از بین رفتن هستند.»
