حقایقی جذاب و خیره‌کننده درباره ناوهای هواپیمابر؛ با فرمانروایان بی‌چون‌وچرای دریاها آشنا شوید!
ارسال شده توسط: علیرضا قادرمیهنی 05 مهر 1403 ساعت 11:28
در این مطلب ضمن آشنایی با بزرگ‌ترین و بهترین تجهیزات نیروی دریایی ابرقدرت‌های جهان، شما را با حقایقی جالب درباره ناوهای هواپیمابر آشنا می‌کنیم.
حتما بارها شنیده‌اید که در مهم‌ترین اخبار نظامی گفته شده، ناو هواپیمابر آیزنهاور ایالات متحده آمریکا در نزدیکی خلیج فارس توقف کرده و در حال فعالیت است. نیروی دریایی در کنار سایر شاخه‌های نظامی یک کشور، تأثیر بسزایی در پیروزی و شکست داشته و نماد قدرت و اوج شکوه محسوب می‌شود. ناوهای هواپیمابر یکی از مهم‌ترین جنگ افزارهای آب‌ها و سلاطین بلامنازع دریاها و اقیانوس‌ها هستند.
ناوهای نیروی دریایی هر کشور به طور معمول در دریاها تردد می‌کنند و با این کار قدرت نظامی و دفاعی خود را به رخ رقبا می‌کشند. یکی از مهم‌ترین دلایلی که ناو یو اس اس دوایت آیزنهاور کهنسال و سایر ناوهای هواپیمابر آمریکا در خاورمیانه عبور و مرور می‌کنند، به رخ کشیدن توانایی‌هایشان در حوزه آب‌های آزاد است.
حقایقی جالب درباره ناوهای هواپیمابر
مردم هم با شنیدن اخبار راجع به ناوهای هواپیمابر و کشتی‌های جنگی غول پیکر، تحت تأثیر قدرت نظامی کشورها قرار می‌گیرند. عمده ناوها ابعاد و اندازه‌های بسیار بزرگی دارند و می‌توانند ده‌ها یا شاید هم صدها جنگنده و هواگرد را حمل کنند. در یک مقاله جداگانه راجع به انواع ناوهای هواپیمابر جهان صحبت کردیم و کاربردهای هر یک را به دقت مورد بررسی قرار دادیم.
یکی از مهم‌ترین دلایل محبوبیت ناوهای هواپیمابر برای قدرت‌های نظامی برتر جهان، قابل حمل بودن آن‌هاست. کشورها می‌توانند هواگردها و جنگنده‌های خود را در این پایگاه هوایی متحرک جای داده و هر زمان خواستند، جابه‌جا کنند. همچنین جنگنده‌های عمودپرواز می‌توانند از روی باند این ناوها به آسمان پرواز کنند و هواپیماهای جنگی غول پیکر هم از باند اختصاصی آن‌ها نهایت استفاده را می‌برند.
خدمه فراوان ناوهای هواپیمابر
اگر یک ناو هواپیمابر را از نزدیک ببینید، تازه متوجه عظمت و شکوه آن خواهید شد. این غول‌های متحرک دریا که حامل جنگنده‌ها و بالگردهای بسیاری هستند، ابعاد بزرگی دارند و به همان اندازه که بزرگ و جادار هستند، خدمه هم دارند.
ناوهای بزرگ شبیه شهرهای شناور روی آب هستند که میزبان هزاران خدمه بوده و بعضی اوقات ماه‌ها در دریاها سرگردان هستند. یکی از بزرگ‌ترین ناوهای هواپیمابری که می‌شناسیم، توانایی حمل 5 تا 6 هزار نفر خدمه دارد. برای مثال ناو جرالد آر فورد ایالات متحده آمریکا می‌تواند 4 هزار پرسنل نظامی و خدمه را در خود جای دهد و ناو کوئین الیزابت هم قادر است 1600 نفر را گرد هم آورد. نیمی از خدمه ناوها مشغول حفاظت و نگهداری از قسمت‌های مختلف هستند.
بیشتر بخوانید:
جنگنده اف-۱۶ آمریکایی در برابر سیستم دفاع هوایی اس-۴۰۰ روسی؛ کدام یک پیروز می‌شود؟
فرود جنگنده‌ها روی ناو دشوار است
فرود جنگنده‌ها روی زمین صاف و عادی برای خلبانان حرفه‌ای و ماهر کار دشواری نیست، اما وقتی صحبت از فرود روی باند یک ناو هواپیمابر می‌شود، ماهرترین خلبان‌های دنیا هم اعتراف می‌کنند که این کار دشوار است.
عرشه ناو کوچک‌تر از باندهای استاندارد است و علاوه بر این متحرک بوده و کاملا ثابت در نظر گرفته نمی‌شود. ناوها یک مشکل دیگر برای فرود جنگنده‌ها به وجود می‌آورند و آن تکانه‌های حاصل از امواج قدرتمند است. وزش بادهای شدید میانه دریا و امواج قوی می‌توانند شرایط را برای فرود یک هواپیمای جنگی یا بالگرد، سخت و طاقت فرسا کنند.
به طور کلی نه تنها جنگنده‌ها، بلکه بالگردها و هواپیماهای بال ثابت هم از تأثیر وزش باد و امواج دریا و تکان‌های گاه و بی‌گاه ناوها در امان نیستند و فرود روی باند آن‌ها به قدری دشوار و چالش برانگیز است که نیروی دریایی آمریکا در حال توسعه فناوری خودکارسازی فرآیند فرود است.
طول پره‌های ناو هواپیمابر بیش از 6 متر است
اگر یک ناو هواپیمابر را از نزدیک رویت نکرده‌اید و تصوری از میزان بزرگی آن ندارید، کافی است بدانید که طول پره‌های آن به بیش از 6 متر می‌رسد. جنس پره‌ها از فلز است و نیروی لازم برای رانش کافی به منظور به حرکت درآوردن ناو در آب را فراهم می‌کنند.
برای اینکه ناوهای هواپیمابر به آن بزرگی به حرکت درآید، نیاز به پره‌های بزرگ و غول پیکر داریم. از ناوهای بزرگ بریتانیا می‌توان به کوئین الیزابت و از ناوهای قطر باید به پرنس ولز اشاره کرد که طول پره‌های آن‌ها به بیش از 6.7 متر می‌رسد. همچنین طول هر یک از شفت این پره‌ها از یک خودرو سواری بیشتر است.
دو ناو بزرگی که از آن‌ها یاد کردیم، دو پره از جنس برنز آلومینیوم نیکل دارند که وزن هر یک از آن‌ها بیش از 33 تن است. نیروگاه عظیم این پره‌ها قادر به تولید حداکثر 50 هزار اسب بخار قدرت هستند و پره‌هایی که در ناوهای هواپیمابر ایالات متحده آمریکا به کار رفته از این دو بزرگ‌تر است.
برای مثال ناو کلاس نیمیتز که از مهم‌ترین جنگ افزارهای نیروی دریایی این کشور به حساب می‌آید، چهار پره با 30 تن وزن دارد که طول هر یک از آن‌ها به 7.6 متر می‌رسد. برای اینکه پره‌ها گرم شوند، باید 10 دقیقه صبر کرد. همچنین این پره‌ها به کمک شفت‌های 56 متری به پیشرانه‌های عظیم متصل شده‌اند.
بیشتر بخوانید:
معرفی سامانه موشکی مرصاد ساخت ایران؛ نسخه پیشرفته سامانه هاوک آمریکا
سرعت باورنکردنی ناوها
با توجه به ابعاد بزرگ و وزن سنگین ناوهای هواپیمابر، مردم تصور می‌کنند که سرعت آن‌ها لاک پشتی است، در حالی که آن‌ها می‌توانند با سرعت خیره کننده‌ای که دارند، شما را شگفت زده کنند. قطع به یقین سرعت ناوهای حامل جنگنده‌ها و بالگردها نسبت به کشتی‌های معمولی پایین‌تر است، اما به اندازه کافی سریع هستند.
واقعیت اینکه ناوهای هواپیمابر در بعضی نمونه‌ها می‌توانند از یک زیردریایی هم سرعت بیشتری داشته باشند. برای مثال ناوهای کلاس فورد و نیمیتز ایالات متحده آمریکا، با سرعت 56 کیلومتر در ساعت حرکت می‌کنند و مواقع خطر می‌توانند به سرعت فرار کنند.
با این حال نیروی دریایی آمریکا به طور دقیق سرعت ناوهای کلاس نیمیتز خود را اعلام نکرده و در اخبار نظامی به سرعت فراتر از 30 نات اشاره شده است. (قابل توجه اینکه هر گره یا نات دریایی معادل 1.852 متر است و 30 نات یعنی 55 کیلومتر) رقیب این ناو، کوئین الیزابت است که سرعت 61 کیلومتر بر ساعت دارد.
سازه‌های غول پیکری به ناو هواپیمابر
کاربرد ناوهای هواپیمابر این گونه اقتضا می‌کند که بزرگ و غول پیکر باشند تا بتوانند هواپیماها و بالگردهای متنوع و بزرگی را در خود جای دهند. شاید تصور کنید که باند این ناوها کوچک‌تر از باندهای زمینی است، اما به خاطر داشته باشید که باید به اندازه‌ای بزرگ باشد که بتواند تیک آف هواپیماها و جنگنده‌ها را پوشش دهد.
از منظر مقایسه، ناوهای هواپیمابر کوچک هم ابعاد بسیار بزرگ‌تری از کشتی‌های جنگی دارند و طول بعضی از آن‌ها به 259 متر می‌رسد. برای مثال وزن ناو شارل دوگل فرانسه 42 تن است حال آنکه کوئین الیزابت بریتانیا و شاندونگ چین بیش از 60 تن وزن دارند. از نظر ابعاد و اندازه، ناو کلاس نیمیتز و فورد آمریکا سلاطین بلامنازع دریاها خواهند بود. حداکثر وزن این دو ناو 100 هزار تن بوده و طول آن‌ها بیش از 335 متر اعلام شده است.
تنوع پیشرانه‌های مختلف
حتما برایتان سوال پیش آمده که قدرت و نیروی محرکه ناوهای هواپیمابر بزرگ و غول پیکر را چه پیشرانه‌هایی تأمین می کند. باید گفت که کلاس نیمیتز آمریکا و فورد برای به حرکت درآمدن نیاز به راکتورهای هسته‌ای دارند که مزایای زیادی در مقایسه با قوای محرکه سنتی خواهند داشت.
ناوهایی که از قوای محرکه سنتی استفاده می‌کنند، برای تأمین سوخت خود باید هر بار زمان زیادی را صرف سوخت‌گیری کنند، حال آنکه راکتورهای هسته‌ای نیازی به سوخت‌گیری مجدد ندارند و فضای زیادی هم برای سوخت اشغال نمی‌کنند.
این نکته را نباید فراموش کرد که تعداد ناوهای هواپیمابری که مجهز به راکتورهای هسته‌ای هستند، کم است و جز آمریکا، تنها ناو دیگری که از راکتور هسته‌ای برای تأمین نیرو استفاده می کند، شارل دوگل فرانسه خواهد بود. ناوهای دیگر دنیا از سوخت‌های مرسوم دیگری مثل ژنراتورهای دیزلی یا توربین‌های گازی بهره می‌گیرند. برای مثال ناو هواپیمابر کوئین الیزابت بریتانیا از پیشرانه‌های بزرگ دیزلی استفاده می‌کند.
یکی از ناوهای منحصربه فرد جهان در اختیار روسیه قرار دارد، چرا که سوخت آن مازوت است. گرچه مازوت قبلا برای تأمین سوخت کشتی‌های قدیمی به کار می‌رفت، اما امروز شاهدیم که ادمیرال کازنتسف روسیه از این نوع سوخت بهره می‌برد. مازوت یک سوخت سمی است که امکان آتش سوزی آن بالا خواهد بود و دود سیاهی از آن بیرون می‌آید.
بیشتر بخوانید:
چطور هیتلر می‌توانست در جنگ جهانی دوم پیروز شود؟
حضور طولانی مدت ناوها در دریا
هدف از طراحی و ساخت ناوهای هواپیمابر غول پیکر، پشتیبانی از جنگنده‌ها و بالگردهای نظامی است و آن‌ها به عنوان پایگاه‌های هوایی متحرک در دریا در نظر گرفته می‌شوند. یک ناو هواپیمابر تا چه مدت در دریا قرار دارد؟
برای پاسخ به این سوال باید به نوع و کاربرد آن ناو نگاه کنیم، اما در حالت کلی مدت زمان حضور انواع ناوهای هواپیمابر در دریاها و آب‌های آزاد، بسیار بیشتر از آن چیزی است که تصورش را می‌کنید. به طور کلی ناوهای مجهز به راکتورهای هسته‌ای به علت عدم نیاز به سوخت گیری و منبع انرژی بی‌پایانی که دارند، می‌توانند برای مدت زمان نامحدودی در دریاها بمانند، اما سایر ناوها نیاز به سوخت گیری دارند.
همچنین یکی از دلایل مهمی که ضرورت بازگشت به کشور را تشدید می‌کند، عواملی مثل تمام شدن ذخیره آب و غذاست. البته کشتی‌های تأمین کننده آب و غذا می‌توانند با حضور در محل استقرار ناوهای هواپیمابر، نیاز آن‌ها را برطرف کنند. همچنین بد نیست بدانید که خدمه چنین ناوهایی معمولا از بودن در آنجا ناراحت نیستند چرا که به همه تجهیزات اعم از ورزشی و تفریحی و مراکز پزشکی دسترسی کامل دارند.
بودجه میلیاردی برای ساخت ناوها نیاز است
از نظر صرف هزینه می‌توان ناوهای هواپیمابر را با کشتی‌های کروز بزرگ مقایسه کرد. البته باید در نظر داشت که هزینه‌های تولید یک ناو هواپیمابر بسیار بیشتر از کشتی‌های کروز است. برای مثال هزینه ساخت یک کشتی کروز 2 میلیارد دلار اعلام شده، حال آنکه برای ساخت ناو یو اس اس جرالد آر فورد ایالات متحده، نزدیک به 13 میلیارد دلار بودجه در نظر گرفته شده که 5 میلیارد دلار آن هزینه‌های تحقیق و توسعه است.
علاوه بر این متریال و مواد به کار رفته برای ساخت چنین پایگاه‌های هوایی متحرکی بسیار زیاد و خارج از حد تصور است. برای ساختن یک نمونه از ناوها نیاز به تأمین 60 هزار تن فولاد داریم و حداقل کارگرانی که باید در فرآیند تولید حضور داشته باشند به 2500 نفر می‌رسد. هزینه ساخت ناو کوئین الیزابت بریتانیا حدود 8 میلیارد دلار بوده است.
هزینه‌های نگهداری بالا
گفتیم که برای ساخت یک ناو هواپیمابر باید حداقل 6 میلیارد دلار هزینه کرد و بعد از آن باید برای نگهداری و مراقبت از بخش‌های مختلف این پایگاه هوایی متحرک، بودجه کلانی در نظر گرفت. براساس گزارش برخی منابع، ایالات متحده آمریکا باید برای نگهداری از ناو هواپیمابر یو اس اس جرالد آر فورد در سال‌های آینده، چندین میلیارد دلار هزینه کند.
همچنین گفته شده ناو کوئین الیزابت سالانه 124 میلیون دلار هزینه نگهداری و تعمیرات دارد و هزینه نگهداری ناو کلاس نیمیتز آمریکا در سال به 230 میلیون دلار می‌رسد. راستش را بخواهید هزینه‌هایی که صرف چنین ناوهایی می‌شود، خارج از حد تصور است.
ناوهای هواپیمابر در دوران جنگ جهانی اول
تا زمانی که هواپیماهای مجهز به موتور وجود نداشتند، ناو هواپیمابری هم نبود و عمده ناوها از زمانی به دل آب‌های آزاد زدند که انواع و اقسام بالگردها و هواپیماهای جنگی به میدان نبرد آمدند. اوایل قرن بیستم، ارتش‌های قدرتمند دنیا به اهمیت جنگنده‌ها و هواپیماهای نظامی پی بردند و تصمیم گرفتند هر چه سریع‌تر تحقیق و توسعه در این زمینه را آغاز کنند.
وقتی جنگ جهانی اول به پایان رسید، تقریبا استفاده از هواپیماها معمولی شده بود و به همین خاطر کشورهای قدرتمند در این زمینه تصمیم گرفتند برای حمل آن‌ها در دریاها، پایگاه‌های بزرگ و متحرکی به نام ناو هواپیمابر بسازند.
اولین بار بریتانیا شروع به ساخت یک ناو هواپیمابر با عرشه پروازی کامل کرد و تا پایان جنگ جهانی اول، فرآیند ساخت آن طول کشید. ایالات متحده و ژاپن هم پس از بریتانیا دست به کار شدند و سریعا ناوهایی با قابلیت حمل هواپیماهای کوچک ساختند.
در گجت نیوز بخوانید: موشک اتمی روسیه منفجر شد هیچ زیردریایی قادر به پنهان شدن از دید تکنولوژی جدید چینی ها نیست قدرت نمایی نظامی ایران در رژه 31 شهریور؛ رونمایی از پهپاد جدید شاهد 136b و موشک بالستیک جهاد رهبر چچن: ایلان ماسک تسلا سایبرتراک من را از راه دور غیرفعال کرد!
