آشنایی با سامانه دفاع موشکی پیکان: نگاهی به جدیدترین قابلیت‌های پدافند هوایی اسرائیل

ارسال شده توسط: علیرضا قادرمیهنی 29 مهر 1403 ساعت 13:41

یکی از جدیدترین سپرهای ضد موشکی اسرائیل، سامانه دفاع موشکی پیکان است که در ادامه مشخصات کامل آن را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

رژیم صهیونیستی طی چند دهه اخیر تمام توان و تمرکز خود را روی طراحی و توسعه سامانه‌های پدافندی و سپرهای موشکی مهمی مثل گنبد آهنین، فلاخن داوود و پیکان گذاشته تا بتواند با تهدیدات حزب الله لبنان، حماس و ایران مقابله کند. البته پشت ولخرجی اسرائیل، ایالات متحده آمریکا ایستاده و بدون غرب، صهیونیست‌ها نمی‌توانستند چنین سیستم‌های پیشرفته‌ای تولید کنند.

معرفی کامل سامانه دفاع موشکی پیکان

علیرغم اینکه اسرائیل موفق شده از سرزمین‌های اشغالی طی نبردهای مختلف محافظت کند، اما در عملیات وعده صادق (2) دیدیم که قافیه را باخت و هم‌اکنون نیازمند به کمک غرب و سامانه پادبالستیک تاد شده است. یکی از مهم‌ترین سپرهای دفاع موشکی اسرائیل، پیکان است که منحصرا برای مقابله با موشک‌ها و انواع هواگردها طراحی شده است.

فهرست محتوا

پیشینه سامانه دفاع موشکی پیکان

اسرائیل در منطقه‌ای قرار گرفته که از هر طرف هدف حمله است. حزب الله لبنان و حماس به انضمام حوثی‌های یمن، همواره با راکت و گلوله‌های توپخانه به شمال و جنوب آن آتش می‌اندازند و رژیم صهیونیستی به خوبی می‌داند که باید با چند جبهه درگیر باشد. در اواسط دهه 80 میلادی بود که خطری جدی از سوی کشورهای عربی، اسرائیل را تهدید می‌کرد.

بعضی از کشورهای عربی منطقه موفق شده بودند موشک بالستیک تاکتیکی و برد متوسط بسازند و اسرائیل برای مقابله با آن‌ها نیاز به یک سپر دفاع موشکی داشت. صنایع هوافضای اسرائیل به همراه شرکت رافائل، چندین طرح پیشنهادی آماده کردند و در نهایت پروژه هما (Homa) استارت خورد. پروژه هما با نام نهایی پیکان، دارای 3 فاز مختلف به شرح ذیل بود:

فاز اول: توسعه موشک پیکان 1 به عنوان اثبات فناوریفاز دوم: بهره‌گیری از تجربیات پیشین، آزمایش سرجنگی موشک پیکان 2 روی پیکان 1 و توسعه و تولید رهگیر پیکان 2فاز سوم: استقرار و یکپارچه کردن اجزای سامانه با یکدیگر و با سامانه‌های آمریکایی

در زمان شروع پروژه هما، اسرائیل منابع موردنیاز خود را در اختیار نداشت و به همین خاطر مثل همیشه دست نیاز به سوی هم پیمان خود دراز کرد و از آمریکا خواست تا در این پروژه مشارکت کند. غرب در همان سال‌ها مشغول توسعه پروژه دفاع استراتژیک جنگ ستارگان بود و با این حال پذیرفت که به صهیونیست‌ها کمک کند.

در سال 1986 تفاهم نامه‌ای بین آمریکا با اسرائیل امضاء شد و دو سال بعد سازمان ابتکار دفاع استراتژیک از صنایع هوافضا سفارش تولید پیکان 1 را به مثابه اثباتگر تکنولوژی داد. تا سال 2007 میلادی، آمریکا نیم بیشتری از بودجه موردنیاز برای طراحی پیکان را داد و چند شرکت آمریکایی هم برای پیشرفت پروژه به آن ملحق شدند.

تا سال 2012 میلادی سه آتشبار پیکان 2 در نزدیکی پایگاه های مختلف مستقر شدند. نخستین آتشبار در سال 2000 و در پالماخیم که یکی از پایگاه‌های هوایی جنوب تل آویو است، مستقر شد. آتشبار دوم دو سال بعد و در فرودگاه خدرا مستقر گردید تا از استان حیفا محافظت کند. در نهایت سومین آتشبار در سال 2012 عملیاتی شد که اطلاعاتی از آن در دست نیست.

اجزاء سامانه دفاع موشکی پیکان

به طور کلی سامانه دفاع موشکی پیکان از 4 جزء اصلی به شرح ذیل تشکیل شده که همچون سامانه THAAD قابل جابه‌جایی هستند:

رادار گرین پاین (کاج سبز)مرکز فرماندهی، کنترل، مرکز ارتباطات و اطلاعات گلدن سیترون (لیموی طلایی)مرکز کنترل پرتاب براون هازلنات (فندق قهوه‌ای)موشک رهگیر پیکان

رادار گرین پاین یا کاج سبز

اول از همه سراغ Green Pine می‌رویم که یک رادار آرایه فازی فعال با 2000 تا 2300 ماژول فرستنده و گیرنده در باند L است. وظیفه جستجو، کشف، ردگیری و هدایت رهگیر به سمت هدف بر عهده کاج سبز بوده و می‌تواند در یک زمان تا 30 هدف را که با سرعت 9 ماخ پرواز می‌کنند، ردیابی کند. (حداکثر تا برد 500 کیلومتری)

رادار گرین پاین

مجموعه رادار گرین پاین از یک آنتن اصلی با 60 تن وزن با ابعاد 3*9 متر، سیستم برق‌رسانی، سیستم خنک کننده و مرکز کنترل رادار تشکیل می‌شود. برای اینکه همواره برق در جریان باشد و بتواند سلامت و صحت سایر اجزای سامانه را تضمین کند از یک سیستم برق رسانی با منبع تغذیه بی‌وقفه یا یو پی اس بهره گرفته شده است. سیستم خنک کننده متشکل از چند دستگاه سرمایشی و تانک مواد سردکننده به همراه یک کنترل پنل است.

یک نسخه پیشرفته از این رادار با نام سوپر گرین پاین طراحی شده که ضمن بهره‌مندی از ماژول‌های قدرتمند و کوچکتر از مدل اصلی، عملکرد بهتری ارائه می‌دهد. عده‌ای بر این باورند که توان خروجی Super Green Pine دو برابر نمونه اصلی بوده و برد آن به 800 تا 900 کیلومتر افزایش یافته است. قرار است که در آتشبار سوم پیکان 2 و در پیکان 3 از این رادار مدرن استفاده شود.

مرکز فرماندهی، کنترل، ارتباطات و اطلاعات گلدن سیترون

مرکز فرماندهی، کنترل، ارتباطات و اطلاعات سامانه دفاع موشکی پیکان که گلدن سیترون یا لیموی طلایی نام دارد، متشکل از مراکزی گسترده و مقاوم در برابر حملات ش.م.ر (شیمیایی، میکروبی و رادیواکتیوی) است. طراحی این مرکز شبکه محور بوده و تا سال 2007 پیشرفتهت‌رین مرکز نرم افزاری با دو میلیون خط کدنویسی شناخته می‌شد.

گلدن سیترون قادر است به طور همزمان با 14 هدف درگیر شود و در دو حالت خودکار و نیمه خودکار به تعقیب اهداف بپردازد. علاوه بر این می‌تواند به لطف شبکه Link 16 با سامانه دفاع هوایی پاتریوت اسرائیل و آمریکا و تمام سپرهای موشکی غرب اطلاعات هدف را به اشتراک بگذارد.

در هر یک از مراکز فرماندهی و کنترل، سه کامپیوتر با آرایش U شکل قرار گرفته و در مرکز این آرایش، افسر فرماندهی حضور دارد. او مسئول نظارت بر درگیری و برقراری ارتباط با سایر اجزاء سامانه و افسران نیروی هوایی است. در سمت راست فرمانده، افسران درگیری قرار دارند و هر یک از آن‌ها مسئول اجزاء عملیات درگیری در یک منطقه جغرافیایی خاص را بر عهده دارند. در سمت چپ افسر منابع قرار دارد که با فرمانده جبهه داخلی در ارتباط است و سعی می‌کند به محض اطلاع از نقطه برخورد، به شهروندان غیرنظامی هشدار دهد.

افسر اطلاعات و گزارش‌گیری نیز در همین قسمت حضور دارند و وظیفه آن‌ها جمع‌آوری، بررسی و ارزیابی اطلاعات بعد از پایان هر درگیری است. به طور کلی گلدن سیترون به کمک 7 تا 10 اپراتور اداره خواهد شد.

مرکز کنترل پرتاب براون هازلنات

در فاصله 300 کیلومتری از مرکز فرماندهی و کنترل، مرکز کنترل پرتاب فندق قهوه‌ای قرار گرفته و سعی می‌کند به کمک تماس رادیویی و شبکه‌های بی‌سیم با گلدن سیترون ارتباط بگیرد. پرتابگرهای پیکان، محفظه‌های مهر و موم شده‌ای هستند که به صورت عمودی، چرخش 360 درجه ارائه می‌کنند. هر یک از آتشبارهای سپر دفاع موشکی پیکان دارای 4 الی 8 لانچر و هر یک از آن‌ها دارای 6 موشک آماده شلیک است. بعد از اینکه رهگیرها به سوی هدف پرتاب می‌شوند، شارژ مجدد آن‌ها حدود 1 ساعت زمان می‌برد.

موشک رهگیر پیکان

رهگیر پیکان (1)

رهگیر پیکان 1

نوع رهگیر سپر دفاع موشکی پیکان 1 مشخص نیست و اطلاعات زیادی از آن نداریم. با توجه به اطلاعات محدودی که منتشر شده باید حدس زد که یک موشک دو مرحله‌ای با سوخت جامد است که 7.5 متر طول، 1200 میلی متر قطر و 2 تن وزن دارد. این رهگیر مجهز به نازل کنترل بردار رانش بوده و با سیستم هدایت اینرسی و دیتا لینک طراحی شده است. آخرین مرحله این موشک برای کشف هدف، استفاده از جستجوگر فروسرخ صفحه آرایه کانونی است و 50 کیلومتر برد دارد. (برخی معتقدند که این موشک تک مرحله‌ای است)

رهگیر پیکان (2)

و اما رهگیری که برای پیکان 2 در نظر گرفته شده یک موشک دو مرحله‌ای است که مجهز به نازل کنترل بردار رانش شده و نزدیک به 9 ماخ سرعت دارد. وزن این موشک 800 کیلوگرم بوده و طول آن حدود نیم متر از رهگیر پیکان 1 بیشتر است. (8 متر) برد آن 70 کیلومتر و ارتفاع درگیری‌اش بین 10 تا 50 کیلومتر عنوان شده است.

به طور کلی می‌توان نتیجه گرفت که رهگیری که برای پیکان 2 در نظر گرفته شده، سریع‌تر، چابک‌تر و مرگبارتر است. سرجنگی 150 کیلوگرمی که مجهز به فیوز مجاورتی و هدایت نهایی شده، میزان کشنده بودن آن را افزایش می‌دهد. این سرجنگی از نوع شدید‌ الانفجار بوده و ترکش‌های هدایت پذیری دارد که تا شعاع 50 متری پراکنده می‌شوند.

رهگیر پیکان 2 و 3

قسمت هدایت نهایی رهگیر دارای دو حالت و مجهز به یک جستجوگر فروسرخ به منظور شناسایی و تشخیص هدف اصلی از تله‌ها است. همچنین برای درگیری با هواگردها با یک رادار فعال تجهیز شده است. رهگیر پیکان 2 با 4 بالک می‌تواند در صورت لزوم، در مقابل اهدافی غیر از موشک‌های بالستیک هم مانور دهد.

رهگیر پیکان (3)

از جدیدترین نوع رهگیر سامانه دفاع موشکی پیکان می‌توان به موشک پیکان 3 اشاره کرد که به منظور انهدام موشک‌های بالستیک و به ویژه رهگیرهای حامل کلاهک‌های کشتار جمعی خارج از جو و تا ارتفاع 100 کیلومتری توسعه یافته است. این رهگیر همچون نسل قبلی دو مرحله‌ای بوده ولی سرجنگی ندارد.

فناوری به کار رفته در موشک پیکان 3 با نام Hit-to-Kill شناخته می‌شود. (منظور این است که با اصابت مستقیم به هدف منفجر خواهد شد) پیکان 3 سریع‌تر و کوچک‌تر از 2 بوده و نصف وزن آن را دارد. این رهگیر مناسب پرتاب از کشتی است و بعید نیست که نمونه دریاپایه آن به زودی تولید شود!

در نوک نازل کنترل بردار رانش یک گیرنده فروسرخ تعبیه شده که روی ژیروسکوپ قرار دارد و می‌تواند اهداف را در زوایای بیش از 90 درجه کشف کند. هر یک از آتشبارهای این سامانه قادر به رهگیری همزمان 5 موشک بالستیک در کمتر از 30 ثانیه خواهد بود.

نحوه عملکرد سامانه دفاع موشکی پیکان

در ابتدا رادار گرین پاین هدف را کشف می‌کند و سپس اطلاعات آن را به مرکز فرماندهی، کنترل، ارتباطات و اطلاعات می‌فرستد. بعد از آن اطلاعات ارسالی ارزیابی شده و در ادامه اطلاعات اولیه زیر روی یک نقشه دیجیتالی به نمایش در می‌آید:

موقعیت هدفموقعیت پرتابگرها نسب به هدفبهترین نقطه برای رهگیرینقطه برخورد احتمالی موشک

بعد از اکتساب اطلاعات فوق، سامانه وارد فاز شلیک-نظاره-شلیک می‌شود و رهگیر به کمک همین اطلاعات اولیه و روش اینرسی، به سمت موقعیت هدف شلیک می‌شود تا بدین ترتیب زمان واکنش به تهدید تا حد قابل توجهی کاهش یابد. هر چه این زمان کمتر شود، فرصت بیشتری برای رهگیری اهداف فراهم خواهد شد.

با نزدیک‌تر شدن موشک پیکان 3 به هدف، اطلاعات تکمیلی بیشتری به آن از طریق دیتا لینک مخابره می‌شود تا مسیر حرکت رهگیر اصلاح شود. در نهایت گیرنده رهگیر هدف را پیدا می‌کند و به سمت آن می‌رود. گفتنی است که موشک پیکان 3 هدف را خارج از جو از بین می‌برد و پیکان 2 نیز سعی می‌کند هدف را در قسمت‌های فوقانی لایه استراتوسفر منهدم کند تا محض احتیاط مواد شیمیایی و هسته‌ای و میکروبی بر فراز آسمان اسرائیل ریزش نکند.

میزان دقت رهگیر پیکان برای اصابت به هدف حدود 90 درصد است و تنها 10 درصد احتمال خطا وجود دارد. اگر اولین موشک موفق به انهدام نشود، دو رهگیر دیگر در فواصل زمانی کوتاه به سمت آن شلیک می‌شوند تا احتمال نابودی به 99.9 درصد برسد. همچنین اگر رهگیر اولی توانست هدف را از بین ببرد، دومین رهگیر با هدایت اپراتورها به سمت یک هدف دیگر خواهد رفت.

پیشینه عملیاتی سامانه پیکان

سامانه پیکان در سال 2017 و برای اولین بار توانست یک فروند موشک پدافندی SAM-5 را که از سوریه پرتاب شده بود، رهگیری کند. در 31 اکتبر سال گذشته نیز یک رهگیر پیکان 2 موفق شد موشک بالستیک دوربرد حوثی‌های یمن را از بین ببرد. این نخستین باری بود که از رهگیر پیکان 2 استفاده می‌شد.

همچنین ارتش اسرائیل و وزارت دفاع آن در 9 نوامبر 2023 اعلام کردند که برای نخستین مرتبه از زمان راه اندازی، پیکان 3 توانسته یک موشک متخاصم را که به سمت جنوبی‌ترین شهر اسرائیل یعنی ایلات پرتاب شده، منهدم سازد. نظر شما راجع به سامانه پیشرفته پیکان چیست؟

در گجت نیوز بخوانید: فوری: حمله پهپادی حزب الله به محل اقامت نتانیاهو معرفی سامانه پدافند فلاخن داوود ؛ مشخصات سپر موشکی پر سروصدای اسرائیل آیا موشک های ایران قادر به عبور از پدافند آمریکایی تاد در اسرائیل هستند؟ تقابل جنگنده پرچم دار روسی با اف ۱۶ آمریکایی به رسوایی بزرگ ختم شد