چرا برخی افراد قادرند رنگ‌هایی «پنهان» را ببینند که برای دیگران غیرقابل رویت است؟
کوررنگی یک پدیده نسبتاً رایج است که تقریباً از هر ۱۲ مرد یک نفر و از هر ۲۰۰ زن یک نفر در سراسر جهان به آن مبتلا می‌شود.
به گزارش یورونیوز؛ در نقطه مقابل این بیماری، یک وضعیت بسیار نادرتر به نام «چهاررنگ‌بینی» (Tetrachromacy) وجود دارد. در این وضعیت افراد می‌توانند رنگ‌هایی را ببینند که که اکثر انسان‌های معمولی از دیدن آنها عاجزند. یک فرد معمولی سه‌رنگ‌بین می‌تواند تقریباً یک میلیون ترکیب رنگ را ببیند. این عدد برای یک چهاررنگبین حدود ۱۰۰ میلیون ترکیب رنگی است. اما منشأ این قدرت فوق‌العاده در تشخیص رنگ چیست؟
باید گفت درست مانند کوررنگی، این وضعیت نتیجه یک جهش ژنتیکی است. جد مشترک همه مهره‌داران یک چهاررنگبین بود، اما پستانداران و از جمله انسان در جریان تکامل خود این ویژگی را از دست دادند. چهاررنگ‌بینی در بین گونه‌های مختلف پرندگان، ماهی‌ها، دوزیستان و خزندگان نیز مشاهده شده است و ماهی قرمز از جمله موجوداتی چهاررنگبین محسوب می‌شود.
اکثر مردم با سه یاخته مخروطی در هر چشم به دنیا می‌آیند که به ما کمک می‌کند ترکیب‌های مختلفی را در طیف‌های رنگی را تشخیص دهیم. آنهایی که کور‌رنگ به دنیا می‌آیند ۲ و آنهایی که چهاررنگ‌بینی دارند ۴ یاخته مخروطی در هر چشم دارند. در واقع چهار رنگ‌بین‌ها با این تعداد یاخته مخروطی، ۴ کانال مستقل برای انتقال اطلاعات رنگ در چشم‌شان در اختیار دارند.
کنستا آنتیکو، یک معلم هنر چهاررنگبین، در این باره می‌گوید: «در یک جلسه تدریس در پارک به بچه‌ها گفتم به نور روی آب نگاه کنید. آیا می‌توانید رنگ صورتی را که روی آن صخره می‌درخشد ببینید؟ آیا می‌توانید قرمزی لبه آن برگ را آنجا ببینید؟ دانش‌آموزان همگی به تأیید سر تکان دادند.»
او اضافه کرد: «تن‌ها سال‌ها بعد بود که متوجه شدم آنها برای گفتن حقیقت بیش از حد مؤدب بوده‌اند؛ رنگ‌هایی که من به وضوح می‌دیدم برایشان نامرئی بود.» تصور می‌شود که تا ۱۲ درصد از افراد دارای کروموزوم ایکس‌ایکس می‌توانند چهاررنگبین باشند، با این حال همه افراد مبتلا به این ویژگی ژنتیکی نمی‌توانند دنیایی با رنگ‌های روشن مانند آنتیکو را تجربه کنند.
این بستگی به این دارد که آیا یاخته مخروطی اضافی دارای تنظیم فرکانس متفاوتی با یاخته‌های مخروطی دیگر است یا خیر و آیا کانال چهارم رنگی، که مغز را قادر می‌سازد اطلاعات رنگ اضافی را پردازش کند، وجود دارد یا نه. در حالی که کوررنگی به طور گسترده مورد مطالعه قرار گرفته است، اطلاعات نسبتا کمی در مورد چهاررنگ‌بینی وجود دارد و ما در مورد میزان شایع بودن آن یا تأثیر آن بر بینایی اطلاعات کمی داریم.
تصور می‌شود افرادی که چهاررنگ‌بینی ضعیف دارند ممکن است کمی بهتر از افراد معمولی در تشخیص ترکیب‌های رنگی باشند و افرادی که دارای چهاررنگ‌بینی قوی هستند ممکن است دنیا را در رنگ‌هایی ببینند که بقیه ما نمی‌توانیم ببینیم. در حال حاضر روش تست قابل اعتمادی وجود ندارد که وجود چنین حالتی را در افراد مشخص کند، هرچند روی اینترنت ادعا‌های زیادی در این باره می‌شود.
محققان از آزمایش دی‌ان‌ای برای شناسایی جهش‌هایی که ممکن است باعث ایجاد این وضعیت شوند، استفاده کرده‌اند. با این حال، این به خودی خود برای تأیید چهاررنگ‌بینی کافی نیست و برای اثبات آن نیاز به آزمایش با استفاده از فناوری بسیار تخصصی در یک محیط تحقیقاتی دارد. در همین حال نحوه تشخیص رنگ‌ها می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد، حتی در میان افرادی که دارای سه یاخته مخروطی استاندارد هستند. چرا که درک رنگ فقط از طریق آنچه می‌بینیم تعیین نمی‌شود، بلکه مشخص شدن آن بر اساس نحوه تفسیر مغز از آن رنگ‌ها است.
این می‌تواند کاملا ذهنی باشد و به توضیح اینکه چرا برخی از افراد رنگ سبز را آبی می‌بینند، کمک می‌کند. حتی شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد نحوه دیدن رنگ ممکن است به زبانی که صحبت می‌کنید بستگی داشته باشد. محققان می‌گویند در حال توسعه عینک‌های ویژه‌ای هستند که می‌تواند به همه غیر چهاررنگ‌بین‌ها توانایی دیدن جهان از زاویه چشم آنها را بدهد.
