درمان وسواس فکری عملی (OCD) چقدر طول میکشد؟ • مجله تصویر زندگی
وسواس فکری عملی (OCD) یکی از انواع اختلالات روانی است و به افکار آزاردهنده، اجباری و رفتارهای تکرار شونده، برای کاهش افکار مزاحم گفته میشود. فرد وسواسی نمی‌تواند آنطور که دوست دارد زندگی کند و اطرافیان این فرد نیز از رفتارهای آزار دهنده او دچار بهم ریختگی و آشفتگی می‌شوند. فکر کنید دائما نگران کثیف بودن محیط اطراف خود باشید و فکر کنید که همه چیز آلوده و عفونی است. در این حالت حضور در مهمانی، پارک، شهربازی، کلاس درس و حتی خانه اعضای خانواده برای شما همراه با چالش‌های بی‌شماری خواهد بود. حتی اگر به این مکان‌ها بروید هم ذهنتان آنقدر درگیر افکار مزاحم است که نمی‌توانید مانند دیگران از لحظه‌های خود لذت ببرید.
بهترین درمان وسواس فکری و عملی، ترکیب رواندرمانی و دارو درمانی است. اما یادتان باشد، درمان وسواس کار چندان راحتی نیست و نیاز به تلاش زیادی دارد. فرد وسواسی برای مقابله با افکار و احساسات خود باید تلاش زیادی کند. گاهی اوقات این رفتارهای وسواسی آنقدر شدید می‌شوند که دوستان و اعضای خانواده خود را از تعامل با کسی که دارای وسواس است جدا می‌کنند. از همین رو این افراد ممکن است تنهایی زیادی را تجربه کنند.
آیا وسواس فکری عملی درمان میشود؟
بله، درمان وسواس فکری عملی، قابل انجام است. مهم است که وسواس در خانواده‌ها تشویق نشود و برای درمان زودهنگام آن اقدام شود. شست و شوی بیش از حد، توجه بیش از حد به جزئیات مانند قرینه بودن اجسام، حساسیت زیاد به بیمار شدن و چک کردن دائم چیزها، نکته مثبتی نیست و ممکن است نشانه‌ای از احتمال شروع اختلال وسواس فکری و عملی باشد.
درمان وسواس فکری و عملی چقدر طول میکشد؟
نمی‌توان پاسخ دقیقی به این پرسش داد چرا که وسواس در هر فرد نوع و شدت متفاوتی دارد. اما زمان معمول برای درمان وسواس بین ۳ تا ۱۲ ماه است. برخی افراد به دلیل مراجعه زودهنگام و تلاش فردی برای مقابله با افکار وسواسی می‌توانند در مدت چند هفته، افکار و اعمال خود را تا حد زیادی کنترل کنند. چه عواملی در طول مدت وسواس فکری و عملی موثر هستند؟
۱. مدت زمان مبتلا بودن به وسواس
نوجوانی که به تازگی درگیر وسواس شده باشد، نسبت به شخص ۶۰ سالهای که ۴۰ سال از عمر خود را با وسواس گذرانده است، نسبت به درمان وسواس، واکنش‌های متفاوتی دارند. وسواس در فرد نوجوان کمتر، تازه و بدون عمق زیاد است و خود فرد نیز توان بیشتری برای چالش با آن را دارد. اما کسی که سالهای زیادی را با وسواس زندگی کرده، رفتارهای وسواس گونه خود را بخشی از سبک زندگی اش می‌داند و ممکن است نخواهد آنها را کنار بگذارد، چرا که به آنها عادت کرده است.
۲. شدت و فراوانی وسواس
فردی را تصور کنید که هر روز صبح ۳ ساعت باید حمام کند و سپس با هر بار رفتن به دستشویی ۱ ساعت را در آنجا می‌گذارند، این فرد برای درمان مشکل خود، به زمان بسیار زیادی احتیاج دارد. به همین جهت، هر چقدر که شدت وسواس بیشتر باشد، مدت زمان لازم برای درمان آن طولانی تر خواهد بود. شدت وسواس به مدت زمان ابتلا به آن، فراوانی رفتار در طول روز و میزان مقاومت فرد در برابر افکار مزاحم بستگی دارد.
۳. میزان پذیرش رفتار وسواسی توسط فرد
افرادی هستند که وسواس خود را نشانه ای از تمیزی، دقت و شخصیت خود می‌دانند. قاعدتا وقتی یک نفر اینقدر به هر رفتار خود باور داشته و به آنها اصرار کند، درمان آن سخت و دشوار خواهد بود. حتی ممکن است این فرد هیچگاه برای درمان به روانشناس مراجعه نکند.
اگر رفتار و افکار وسواسی، به یک الگوی ثابت، تکرار شونده و طولانی در زندگی تبدیل شود، تبدیل به اختلال شخصیت وسواسی میشود. افرادی که اختلال شخصیت وسواسی (OCPD) دارند، معمولا کارهای دیگران را قبول ندارند و خود را نیازمند به درمان نمی‌بینند.
۴. رفتار حمایت کننده دیگران از رفتار فرد وسواسی
رفتار وسواسی یک عضو خانواده نباید توسط دیگران تشویق شود. در این حالت فرد متوجه اشتباه بودن رفتار خود میشود و با آمادگی بیشتری برای درمان مراجعه می‌کند. حمایت دیگران و به خصوص والدین از یک رفتار اشتباه، کار درمان را سخت می‌کند.
چه گزینه‌هایی برای درمان اختلال وسواس فکری و عملی وجود دارد؟
رایج ترین روش‌های درمانی که درمانگران برای درمان افراد وسواسی استفاده می‌کنند عبارتند از:
۱. درمان شناختی رفتاری
یکی از بهترین درمان‌ها برای وسواس، درمان شناختی رفتاری است. این درمان با تمرکز به باورهای اصلی و زیربنای رفتارهای فرد، تمرکز می‌کند تا افکار وسواسی را کنترل، کاهش و حذف کند.
۲. مواجهه و پیشگیری از پاسخ
مواجهه و پیشگیری از پاسخ، یک تکنیک از رویکرد شناختی رفتاری است که دقیقا برای درمان اختلالاتی مانند وسواس فکری و عملی طراحی شده است. در این تکنیک به فرد یاد داده میشود که با موقعیتی که افکار وسواسی سراغش می‌آید و دوست دارد تا کاری انجام دهد مواجه شود، اما در برابر انجام آن عمل مقاومت کند.
۳. رواندرمانی تحلیلی
برون ریزی افکار دردناک، عواطف، احساسات تلخ، رفتارهای ناخوشایند و چیزهایی که به زبان آوردنش سخت است، در اتاق درمان و در کنار روان‌درمانگر تحلیلی یا روانکاو، امکان پذیر میشود. در یک فرآیند امن و حرفه ای، رواندرمانی تحلیلی کمک می‌کند تا اتفاقات مختلفی که وسواس را ایجاد کرده اند به یکدیگر مرتبط شوند و ظرفیت فرد برای مقابله با وسواس افزایش یابد.
۴. دارو درمانی
دارو درمانی یکی از اقدامات مطلوب برای درمان وسواس است. یکی از دلایل بروز وسواس فکری و عملی، مشکلاتی در سطح انتقال دهنده عصبی سروتونین است که مسئول خلق و خو است. وقتی عملکرد سروتونین در مغز دچار اختلال شود، رفتار وسواسی شدت پیدا می‌کند. بنابراین داروهایی مانند فلوکستین، سرترالین، پاروکستین، فلووکسامین و کلومیپرامین در درمان وسواس بسیار مناسب هستند که حتما باید با تجویز و نظارت و روانپزشک مصرف شود.
وسواس فکری و عملی چگونه درمان میشود؟
اگر به یک روانشناس مراجعه کنید و به او بگویید که می‌خواهید وسواس خود را درمان کنید، با توجه به رویکرد درمانگر ممکن است شما را به یکی از روش‌های رواندرمانی تحلیلی، درمان شناختی و رفتاری یا درمان هیجان مدار در کنار توصیه به روانپزشک و مصرف دارو درمان کند. اما اینکه کدام درمان مناسب تر است به عوامل مختلفی بستگی دارد.
برای برخی افراد درمان شناختی و رفتاری مناسب است و برای برخی دیگر، رواندرمانی تحلیلی در کنار مصرف دارو تاثیرگذاری بیشتری دارد.
روانشناس در ابتدا باید بفهمد ریشه اصلی وسواس کجا است. به همین دلیل، با طرح پرسش یا کمک به شما درباره صحبت پیرامون روند زندگی خود، تلاش می‌کند تا نقطه شروع رفتار وسواسی، عوامل و موقعیت‌های تحریک کننده را شناسایی کند.
پس از آن به دنبال این است که بفهمد این رفتار وسواسی چه احساسی در فرد ایجاد می‌کند. هر فرد به دنبال انجام رفتار خود به دنبال دستیابی به یک هدف یا ارضای یک نیاز است. برای بسیاری از افراد وسواس، با هدف کاهش اضطراب رخ می‌دهد. به این گونه که فرد احساس می‌کند اگر یک کار را انجام دهد، آن فکر بد و آزار دهنده ای که در ذهنش تکرار میشود از بین خواهد رفت.
در این میان برخی جزئیات بسیار مهم هستند که معمولا روان‌درمانگر تحلیلی می‌تواند با تخصص خود و در جریان جلسات رواندرمانی به آنها دست پیدا کند. مثلا وسواس ممکن است به دلیل ترس از رفتارهای پدر یا حتی کنترل نیازهایی باشد که برای شخص غیر قابل تحمل هستند. از طرف دیگر فرد وسواسی احتمالا با مشکلات دیگری مانند استرس و اضطراب درگیر است. در نتیجه لازم است تا روانشناس به دنبال کنترل نشانه‌های اضطراب ناشی از وسواس باشد.
منبع: وسواس فکری عملی (OCD)
