مستند «استوار ساقی»؛ شرح عواطف یک زندانبان مرموز
کارگردان فیلم «استوار ساقی» ثابت می‌کند که اصول قصه‌گویی در قاب مستند را بلد است. او با سرک کشیدن به جزئیات زندگی زندانبان زندان «قزل قلعه» قهرمانی را خلق می‌کند که شخصیتی مرموز دارد و پس از پیروزی انقلاب اسلامی نتیجه اعمالش را می‌بیند.
به گزارش ایرنا، مستند «استوار ساقی» به کارگردانی میلاد محمدی که در هجدهمین جشنواره فیلم حقیقت حضور دارد، توانسته بخشی از تاریخ مبارزات سیاسی پیش از انقلاب ایران را از زاویه‌ای تازه روایت کند. این مستند با تمرکز بر شخصیت استوار یکم ساقی، زندانبان زندان قزل‌قلعه، موفق شده تا تصویری چندلایه از یک شخصیت مرموز ارائه دهد.
ساقی از یک سو نماد قدرت حاکمیت پهلوی است که وظیفه زندانبانی را بر عهده دارد، و از سوی دیگر، با مهربانی و رفتار انسانی‌اش، پیوندی اخلاقی با زندانیان برقرار می‌کند. این تقابل دراماتیک، بُعد احساسی فیلم را تقویت و مخاطب را با چالش‌های اخلاقی روبه‌رو می‌کند.
یکی از جنبه‌های دراماتیک مستند، نمایش تغییر جایگاه قدرت میان استوار ساقی و زندانیان است. پیش از انقلاب، ساقی در موقعیت قدرت است و زندانیان در موقعیت ضعف؛ اما پس از پیروزی انقلاب، این جایگاه‌ها معکوس می‌شود. فیلم نشان می‌دهد که رفتار انسانی ساقی در دوران قدرت، چگونه پس از انقلاب منجر به نجاتش می‌شود.
زندانیان منکر خشونت و جدیت زندانبان خودشان نیستند؛ ولی این نکته را می‌فهمند که او می‌توانسته خشونت بیشتری به خرج دهد و از انجام این کار پرهیز کرده است. استوار ساقی با زندانیان مدارا می‌کرده و همین نکته شخصیت او را جذاب کرده است. این که یک زندانی از زندانبانش متنفر نباشد و حتی در مواقعی به او ابراز علاقه کند، موقعیت پیچیده‌ای است که در فیلم مورد بررسی قرار گرفته است.
مستند «استوار ساقی» درباره زندانبان مشهور زندان قزل‌قلعه به کارگردانی میلاد محمدی
تخریب زندان قزل‌قلعه یکی از چالش‌های جدی پیش‌روی تیم تولید این مستند بوده است. کارگردان با استفاده از تصاویر گرافیکی و بازسازی صحنه‌ها، موفق شده است فضای از دست‌رفته این زندان تاریخی را به‌گونه‌ای بازآفرینی کند که مخاطب با حال‌وهوای آن دوران ارتباط برقرار کند.
زندان قزل قلعه حدود ۴۰ سال است که تخریب شده و تصاویر و عکس های محدودی از آن وجود دارد. عدم دسترسی به تصاویر واقعی از زندان قزل‌قلعه، کار را برای مستندساز دشوار کرده است. با این حال، کارگردان با استخراج اطلاعات از دل مصاحبه‌ها و ترکیب آن با روایت‌های شاهدان عینی، توانسته است روایتی قابل‌اعتماد ارائه دهد.
فیلم با ذکر نام مبارزان قبل از انقلاب همچون بازرگان، دکتر سحابی، هاشمی رفسنجانی و طالقانی، موفق شده است تا پیوند میان روایت فردی و مبارزات جمعی را برقرار کند. کارگردان با اشاره به نام آن‌ها، نقششان را در مبارزه علیه استبداد به تصویر می‌کشد.
میلاد محمدی مستندسازی است که به صورت تخصصی روی تاریخ قبل از انقلاب اسلامی متمرکز شده است. او در فیلم «عشق شمعدانی‌ها» زندگی حسین فاطمی وزیر امور خارجه محمدرضا شاه پهلوی را مرور کرده و در فیلم‌های «نخست وزیر پنج روزه» و «روز کودتا» به قیام ۳۰ تیز و کودتای ۲۸ مرداد پرداخته است. «استوار ساقی» که تصویری از شکنجه‌های انجام شده در زندان‌های دوران پهلوی را ارائه می‌دهد، تکمیل کننده پازلی است که قبلا توسط کارگردان طراحی شده است.
مستند «استوار ساقی» درباره زندانبان مشهور زندان قزل‌قلعه به کارگردانی میلاد محمدی در مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی ساخته شده است.
