9 مورد از منزوی ترین جمعیت های انسانی در جهان که باور نمی کنید
راهنماتو-در طول ۵۰,۰۰۰ سال گذشته، انسان‌ها تقریباً به تمام مناطق زمین مهاجرت کرده‌اند. با این حال، به دلیل موانع طبیعی، برخی از این گروه‌ها برای هزاران یا حتی ده‌ها هزار سال در انزوا به سر برده‌اند. علاوه بر این، برخی گروه‌ها به دلیل قوانین مذهبی یا فرهنگی، عمداً از دیگران جدا مانده‌اند. نتیجه این انزوا، کاهش تنوع ژنتیکی در میان گونه‌های انسانی بوده است.
به گزارش راهنماتو، تنوع ژنتیکی در یک جمعیت خاص می‌تواند به دلیل پدیده‌ای به نام «رویداد بنیان‌گذار» کاهش یابد. این پدیده زمانی رخ می‌دهد که یک گروه کوچک از یک جمعیت بزرگ‌تر جدا شود و به دلیل محدود بودن تعداد افراد، تنوع ژنتیکی آن کاهش یابد. طبق مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۲ روی ۴۶۰ جمعیت انسانی در سراسر جهان انجام شد، تقریباً نیمی از آن‌ها نشانه‌هایی از یک رویداد بنیان‌گذار اخیر را نشان دادند.
این انزواهای ژنتیکی به دانشمندان این امکان را داده است که بیماری‌های خاص و توانایی‌های ویژه انسان را بهتر درک کنند. در ادامه این مطلب از وبسایت راهنماتو جمعیتی با انزوای ژنتیکی را با شما مرور می‌کنیم:
۱. آمیـش‌ها، منونیـت‌ها و هوتریـت‌ها:
این گروه‌های مسیحی که در قرن شانزدهم شکل گرفتند، در قرن هفدهم میلادی به آمریکا مهاجرت کردند و در مناطق روستایی مانند جنوب‌شرقی پنسیلوانیا ساکن شدند. انزوای ژنتیکی در این گروه‌ها به دلیل تأثیرات بنیان‌گذار و گردنه‌های ژنتیکی (Genetic bottleneck) اتفاق افتاده است.
برای مثال بیماری ادرار شربت افرا (Maple Syrup Urine Disease)، یک اختلال ژنتیکی نادر است که در آن بدن قادر به پردازش آمینو اسیدها نیست. این بیماری در میان منونیت‌های قدیمی بسیار شایع‌تر از دیگر جمعیت‌هاست (۱ نفر از هر ۳۸۰ نفر).
هوتریت‌ها از نسل تنها ۶۷ نفر هستند که این امر باعث شیوع بیشتر بیماری فیبروز کیستیک در میان آن‌ها شده است.
۲.پارسی‌ها
پارسی‌ها، زرتشتیانی هستند که در قرن هفتم میلادی از ایران به هند مهاجرت کردند. در میان پارسی‌ها، ازدواج خارج از گروه مذهبی بسیار نادر است و این موضوع یکی از دلایل اصلی انزوای ژنتیکی آنان محسوب می‌شود.
مطالعات نشان داده‌اند که پارسی‌ها دارای ژن‌های خاصی هستند که به طول عمر بیشتر مرتبط است و برخی از آن‌ها تا دهه ۹۰ زندگی خود به سلامتی ادامه می‌دهند. با این حال، نرخ ابتلا به سرطان سینه در میان زنان پارسی بالاتر از میانگین جمعیت است. پژوهشی در سال ۲۰۲۱ این ویژگی‌های خاص را به ازدواج‌های درون‌گروهی پارسی‌ها نسبت داده است.
۳. شرپاها
شرپاها در کوه‌های نپال زندگی می‌کنند و قرن‌ها به دلیل محیط سخت و منزوی کوهستانی، از نظر ژنتیکی جدا مانده‌اند. آن‌ها به توانایی فوق‌العاده خود در زنده ماندن و فعالیت در ارتفاعات بالا معروف‌اند. مطالعات ژنتیکی نشان داده است که ژنوم شرپاها تطابق‌های خاصی برای مقابله با اکسیژن کم در ارتفاعات پیدا کرده است.
۴. مردم پاپوآیی گینه نو
انسان‌های مدرن ۵۰,۰۰۰ سال پیش وارد گینه نو شدند و با دنیسوواها، یکی از انسان‌تبارهای منقرض‌شده، آمیزش کردند. با وجود این، جمعیت‌های گینه نو برای ده‌ها هزار سال از نظر ژنتیکی منزوی باقی ماندند. مطالعات ژنتیکی تفاوت‌های بارزی را میان ژن‌های ساکنان ارتفاعات و مناطق پست نشان داده است. ژن‌های به‌ارث‌رسیده از دنیسوواها، به ساکنان ارتفاعات برای زنده ماندن در شرایط سخت و به ساکنان مناطق پست برای مقابله با بیماری‌ها کمک کرده‌اند.
۵. اینوئیت‌های نوناویک
قطب شمال در آمریکای شمالی آخرین ناحیه‌ای بود که انسان‌ها برای سکونت آن را انتخاب کردند. انسان‌ها تقریباً از 6000سال قبل وارد قطب شمال شدند. نوناویک، شمالی‌ترین بخش از استان کانادایی کبک است که اینوئیت‌ها در حدود 7 تا 8قرن قبل به آن وارد شدند. مطالعه‌ای که در سال 2019 بروی 170 ژنوم اینوئیت‌های نوناویک انجام شد نشان داد که آن‌ها اختلاط کمی با گروه‌های بیرونی داشتند که منجر به برخی سویه‌های ژنی منحصربه‌فرد در آن‌ها شده است.
به طور خاص، ژنوم‌های آن‌ها حاکی از آن است که توانایی متابولیزه کردن چربی و پروتئین در این مردمان افزایش یافته که برای بقا در اقلیم سرد که منابع گیاهی و غذایی اندکی دارد، ضرورت دارد. اما محققان همچنین کشف کرده‌اند که در این گروه جمعیتی ابتلا به آنوریسم داخل جمجمه‌ای (تورم رگ داخل جمجمه) که ناشی از اثر بنیان‌گذار است، افزایش یافته است.
۶. آنتیوکیانی‌ها
یکی از جمعیت‌های منزی در شمالی‌ترین نقطه کلمبیا، آنتیوکیانی‌ها یا پایسا‌ها هستند که یک سویه ژنتیکی نادر را حمل می‌کنند که خطر آلزایمر زودهنگام را افزایش می‌دهد. استان آنتوکیا توسط یک گروه جمعیتی کوچک از مردان اسپانیایی و زنان بومی تشکیل شد و یک مطالعه در سال 2006 نشان داد که نسل‌های بعدی نیز با مردان اسپانیایی ازدواج کردند نه با مردان و زنان بومی. این گرایش در گذر زمان باعث شک‌گیری گروه جمعیتی با انزوای ژنتیکی شد.
بسیاری از آنتیو کیانو‌ها یک جهش ژنی نادر دارد که منجر به اختلال شناختی در حوالی 45سالگی می‌شود. افراد دیگر اغلب بعد از 65سالگی ممکن است به این بیماری دچار شوند. محققان امیدوارند با مطالعه این گروه بتوانند آنتی‌بادی‌هایی برای محافظت از آن‌ها در برابر آلزایمر پیدا کنند.
۷. یهودیان اشکنازی
این گروه منزوی از یهودیان از خاورمیانه به بخش‌های اروپای مرکزی و شرقی مهاجرت کردند. یک گروه از آن‌ها بعد از جنگ‌های صلیبی به اروپا مهاجرت کردند. مطالعه‌ای که در سال 2006 انجام شد نشان داد که در حدود نیمی از 8میلیون یهودیان اشکنازی که امروز زندگی می‌کنند، می‌توانند تیره مادری‌شان در صرفاً 4گروه اصلی ردیابی کنند. مطالعه دیگری که در سال 2022 انجام شد نشان داد که این اثر بنیان‌گذار حداقل 7قرن پیش رخ داده است.
یکی از ظرفیت‌های احتمالی رویدادهای بنیان‌گذار آن است که برخی اختلالات ژنتیکی و ارثی می‌توانند در یک گروه جمعیتی شایع شوند چون استخر کوچک ژنتیکی این گروه‌ها می‌تواند سویه‌های ژنی متنوع را به تله بیندازد. برای همین اشکنازی‌ها بیشتر دچار نوعی خاصی از بیماری‌های مرتبط با ستون فقرات و مغز به نام تای ساکس می‌شوند. از هر 3500 کودک اشکنازی 1نفر این بیماری را دارد. این بیماری در آمیش‌ها هم مشاهده شده است.
۸. فنلاندی‌ها
فنلاند در طول تاریخ خود حداقل دو گلوگاه جمعیتی داشته که در طی آن‌ها تعداد نفرات جمعیت فنلاند کاهش یافته و دوباره افزایش پیدا کرده است. این گلوگاه‌ها، به علاوه جمعیت نسبتاً پراکنده و ماهیت انزوای جغرافیایی این کشور، منجر به افزایش بسامد و تکرار برخی ژن‌ها شده است.
فنلاندی‌ها یک پایگاه داده به نام بیماری‌های ارثی فنلاندی تأسیس کردند که ده‌ها اختلال ژنتیکی پس‌رفتی که در قوم‌های فنلاندی شایع است را طبقه‌بندی کرده است. این بیماری‌ها شامل صرع و آتروفی عضلانی است. به عبارت دیگر، ژنتیک منحصربه‌فرد فنلاندی‌ها باعث می‌شود که سایر وضعیت‌ها– مثل فیبروز کیستیک و فنیل کتونوری – در میان فنلاندی‌ها نادر باشد.
۹. تریستان دا کونا
ترستان دا کونا، در اقیانوس اطلس جنوبی، بخشی از دورافتاده‌ترین مجمع‌الجزایر مسکونی در جهان است. امروز، این بخش، بخشی از قلمروهای ماورای بحار بریتانیاست و حدوداً 250ساکن دائمی دارد. اما وقتی اولین‌بار در سال 1816 تأسیس شد، جمعیت آن بین 15 تا 28نفر بود که باعث شد تریستان به نمونه‌ای از اثر بنیان‌گذار برای آموزش تبدیل شود.
مطالعه‌ای که در ده 1960 انجام شد، دریافت که بیماری رتینیت پیگمنتوزا، یک بیماری ارثی جشمی که باعث از دست دادن بینایی می‌شود، در میان این مردمان شایع است و مطالعه‌ای که در سال 2019 انجام شد نشان داد که آسم نیز در این گروه جمعیتی خیلی بیشتر از حد طبیعی است.
