جای خالی بخش «خارج از مسابقه» در جشنواره‌های فیلم فجر
شاید بتوان بخش «خارج از مسابقه» را غفلت بزرگ جشنواره فیلم فجر در تمام ایندهه‌ها خواند؛ بخش محبوبی که در تمام جشنواره‌های سینمایی جهان وجود دارد ومی‌تواند ضمن رفع‌عطش از ساحت یک فیلم مهم، دامنه حاشیه‌سازی‌های بعدی آن رابرای مدیریت سینمایی کشور محدود کند.
به گزارش ایرنا، تا ساعاتی دیگر، اسامی فیلم‌های حاضر در جشنوارهفیلم فجر، اعلام خواهد شد و ماراتن رقابتی آثار بخش مسابقه آغاز می‌شود. جشنواره‌ای که امسال به دلایلی چون تعدد موضوعات ملتهب اجتماعی و حضورنام‌های معتبر، از هم‌اکنون کنجکاوی‌برانگیز شده و وسوسه‌های فراوانی را ایجاد کردهاست.
نکته‌ای که در این میان وجود دارد آن‌که در تمامی این سال‌ها، جشنواره فیلم فجر، یکجشنواره تک‌بخشی بوده که مقاومت بسیاری در برابر بخش‌های جنبی نشان دادهاست. این مقاومت تا جایی است که حتی بخش بین‌الملل را نیز پس زده و آن را به یکرویداد مستقل حواله داده است. این رویکرد در مورد بخشی چون «نگاه نو» که مربوطبه فیلم‌های اول فیلمسازان است نیز تاحدودی ساری است و اجازه نمی‌دهد که اینبخش که خود زائیده بخش مسابقه و رقابتی است، هرساله، ماهیتی مستقل داشتهباشد.
به ساختار جهانی یک جشنواره سینمایی نزدیک شویم
طبیعی است که وقتی جشنواره، چنین رویکردی در مورد بخش‌های مسلمی چونبین‌الملل و نگاه نو دارد، تکلیف بخش‌های جنبی چون «خارج از مسابقه»، کاملامشخص است. در تمام ادوار جشنواره، تنها در ۹ دوره بوده که فیلم‌هایی با عنوانخارج از مسابقه نمایش داده شدند. البته که این بخش نیز هیچ‌گاه در کنداکتور رسمیجشنواره قرار نداشته و به شکلی موردی و تک‌سانس نمایش داده شده است.
فیلم «قاتل و وحشی»
این وضعیت درحالی برای جشنواره فیلم فجر تثبیت یافته که نمی‌تواند عاملی معمولبرای این رویداد محسوب شود. تمام جشنواره‌های معتبر جهان، بخش خارج از مسابقهدارند و ازقضا تلاش می‌کنند تا با حضور نام‌ها و آثار برجسته، اعتبار این بخش را نزدمخاطبان، بالاتر ببرند. مثلا در جشنواره کن امسال فیلم‌های جورج میلر و کوین کاستنر در بخش خارج از مسابقه نمایش داده شدند. در ونیز نیز اتفاق مشابهی رخ داد و طیآن فیلمسازان بزرگی چون تیم برتون و کلود للوش آخرین ساخته‌شان را در این بخشنمایش دادند.
این یک اتفاق بدیهی در تمام ادوار جشنواره فیلم فجر است که فیلم‌هایی مهم که یاکارگردان بزرگی دارند یا از تیم بازیگران قدرتمندی تشکیل شده است و یا فضاسازیرسانه‌ای، نام آن اثر را برجسته کرده است، از فرصت حضور در تنها بخش جشنواره جامی‌مانند. این آثار، جو سنگینی را برای جشنواره رقم می‌زنند و در اذهان نیز احساسیمنفی را نسبت به رویکرد جشنواره و مدیریت آن القا می‌کنند. در برخی ادوار نیزمشاهده شده که عوامل این آثار، اکران‌هایی خصوصی را برای اصحاب رسانه ترتیبداده‌اند تا نوعی غرض‌ورزی را دلیل عدم‌انتخاب اثرشان مطرح کنند. در برخی دوره‌هانیز دیده شده که جشنواره جهانی فجر، پذیرای این دسته از آثار شده و آنها را نمایشداده است.
وقتی می‌توان جلوی حواشی بعدی را گرفت
مدیریت بزرگترین رویداد سینمایی کشور می‌تواند دامنه تمام این حواشی را محدودکرد. بخش خارج از مسابقه، تلاش برای نزدیکی بیشتر ساختار جشنواره فجر بهجشنواره‌های معتبر جهانی است که طبیعتا هزینه چندانی نیز برای مدیریت سینماییکشور ندارد. نه‌تنها هزینه ندارد بلکه جلوی بروز حواشی متعدد بعدی را نیز می‌گیرد. به‌عنوان مثال فیلم‌هایی چون «قاتل و وحشی»، «رکسانا»، «پیرپسر» و… که جوازحضور در جشنواره فجر را نیافتند، تا چه اندازه در طول این سال‌ها، حاشیه آفریدند ومدیریت سینمایی کشور را تحت‌الشعاع قرار دادند.
درحالی‌که می‌شد با یک اکران محدود جشنواره‌ای برای اصحاب رسانه، جلوی تمام اینحواشی را گرفت. حالا به فیلم‌هایی که در جشنواره نمایش داده شدند و سپس اجازهاکران عمومی پیدا نکردند نگاهی بیندازیم تا ببینیم این آثار، هیچ حاشیه‌ای به همراهنداشتند. از «صد سال به این سال‌ها» که در سال ۸۶ ساخته شد بگیرید تا به«شیشلیک» این سال‌ها برسید.
فیلم «پیرپسر»
بنابراین کاملا منطقی است که با طراحی بخش «خارج از مسابقه» هم عطش رسانه‌ایراجع به آثار پرسروصدا مرتفع می‌شود و هم از حواشی بعدی اجتناب به عمل می‌آید. وقتی کارگردانی چون حمید نعمت‌الله به‌شکلی رسمی درخواست می‌دهد که فیلمش رادر یک سانس کوچک‌ترین سالن برج میلاد نمایش دهند، عدم‌نمایش این فیلم نه‌تنهاجسارت به مقام مولف بودن این کارگردان محبوب است بلکه قطعا حواشی بیشتری راطی ماه‌های آتی برای مدیریت سینمایی کشور رقم خواهد زد.
مدیریت سینمایی کشور و البته تیم مدیریت جشنواره فجر برای امسال، چند درایتخوب از خود به نمایش گذاشتند: از موجه بودن هیات انتخاب تا بازطراحی پوسترجشنواره و البته جلساتی که با کارگردانان و تهیه‌کنندگان برای استقبال از این رویدادتشکیل دادند.
قطعا یکی از این درایت‌ها می‌تواند طراحی بخش «خارج از مسابقه» و نمایشفیلم‌های مهمی باشد که طی سالیان اخیر، به هر دلیلی نتوانستند به روی پرده رفته ویا در جشنواره حضور داشته باشند. این مهم، در کنار دیگر درایت‌هایی که در این دوره،مصداق «شنیده شدن صدای مردم و دوستداران سینما» تعبیر شد، می‌تواند اقبالبالایی در فضای بیرونی داشته باشد و قطعا فرآیند اعتمادسازی که طی دوره‌های اخیرخدشه‌دار شده را با شتاب بیشتری به سامان برساند.
درواقع شکل دیگر این قضیه آن است که مدیریت سینمایی کشور لاجرم باید به اینموضوع ورود کرده و فضای امن‌تر و بی‌حاشیه‌تری را برای حیات جدید سینمای ایرانرقم بزند. بنابراین با تمام این داده‌های قطعی و مسلم، پازل بخش «خارج از مسابقه» کامل است و امیدواریم که تا ساعاتی دیگر، فیلم‌های این بخش نیز در کنار بخشرقابتی جشنواره اعلام شود تا سیمرغ چهل‌وسوم، با وفاق جمعی گسترده و اقبالی بالابه قاف سینمای ایران برسد.
