تأثیر تحریم‌ها بر استارتاپ‌ها و خلاقیت‌های بومی
به گزارش اقتصادآنلاین، مهرین نظری: تحریم‌های اقتصادی، یکی از بحران‌های بلندمدت اقتصاد ایران در دهه‌های اخیر بوده و همچنان به عنوان مانعی بر سر راه پیشرفت و توسعه در بسیاری از بخش‌ها عمل می‌کند. یکی از بخش‌هایی که به شدت تحت تأثیر این تحریم‌ها قرار گرفته، بخش استارتاپ‌ها و کسب‌وکار‌های نوآورانه است. این کسبوکارها، که معمولاً بر پایه ایده‌های نو و خلاقانه شکل می‌گیرند، در شرایط تحریم با مشکلات عدیده‌ای مواجه می‌شوند که می‌تواند مانع از پیشرفت و رشد آنها شود. از طرفی دیگر، برخی از کارشناسان و فعالان حوزه استارتاپی اعتقاد دارند که تحریم‌ها می‌توانند فرصتی برای تقویت خلاقیت‌های بومی و استفاده از ظرفیت‌های داخلی باشند. در این مقاله، به بررسی این دو جنبه خواهیم پرداخت و تلاش خواهیم کرد تا با دیدگاهی انتقادی، ابعاد مختلف این موضوع را تحلیل کنیم.
چالش‌های تحریم‌ها برای استارتاپ‌ها
تحریم‌ها در نخستین گام مشکلات زیادی را برای تأمین منابع مالی استارتاپ‌ها ایجاد کرده است. یکی از مشکلات اساسی این است که استارتاپ‌ها قادر به دسترسی به بازار‌های جهانی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی نیستند. این مشکل نه تنها رشد آنها را کند کرده، بلکه بسیاری از این کسبوکارها را مجبور به انصراف یا تغییر مسیر کرده است. طبق گزارش‌های مختلف، بیش از ۶۰ درصد استارتاپ‌های ایرانی در سال‌های اخیر به دلیل عدم دسترسی به منابع مالی کافی و شرایط اقتصادی سخت از ادامه فعالیت خود بازمانده‌اند.
علاوه بر مشکلات مالی، یکی دیگر از چالش‌های بزرگ تحریم‌ها در بخش استارتاپ‌ها، محدودیت‌های شدید در دسترسی به فناوری‌های نوین و ابزار‌های مدیریتی است. بسیاری از استارتاپ‌ها به دلیل نبود امکان خرید نرم‌افزار‌ها و سخت‌افزار‌های پیشرفته، از فناوری‌های روز دنیا عقب مانده‌اند. این مسأله به ویژه برای استارتاپ‌هایی که در حوزه‌های فناوری اطلاعات و نرم‌افزار فعالیت می‌کنند، بسیار ملموس است. همچنین، بسیاری از شرکت‌ها به دلیل تحریم‌ها نمی‌توانند به راحتی با شرکت‌های خارجی وارد همکاری شوند و از مزایای همکاری‌های بین‌المللی بهره‌مند گردند.
تحریم‌ها؛ فرصتی برای خلاقیت‌های بومی؟
با این حال، برخی از کارشناسان و فعالان حوزه استارتاپ‌ها اعتقاد دارند که تحریم‌ها می‌توانند فرصتی برای تقویت خلاقیت‌های بومی باشند. در شرایطی که دسترسی به محصولات و خدمات خارجی محدود شده است، بسیاری از استارتاپ‌ها به سمت تولید محصولات و خدمات داخلی حرکت کرده‌اند. این روند به ویژه در حوزه‌های فناوری، تولید محتوا، دارو و سلامت مشاهده می‌شود. بسیاری از استارتاپ‌ها با استفاده از ظرفیت‌های داخلی و نیروی انسانی متخصص به طراحی محصولات بومی پرداخته‌اند که می‌تواند جایگزین محصولات خارجی شود.
این روند، اگرچه به نوعی موجب تقویت خلاقیت‌های داخلی می‌شود، اما همچنان با مشکلات زیادی روبه‌رو است. یکی از این مشکلات، نبود زیرساخت‌های مناسب برای تحقیق و توسعه در داخل کشور است. بسیاری از استارتاپ‌ها برای توسعه محصولات خود به تجهیزات پیشرفته، آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی نیاز دارند که متأسفانه این امکانات در داخل کشور به اندازه کافی در دسترس نیست. همچنین، محدودیت‌های مالی و نبود حمایت‌های دولتی و خصوصی از این استارتاپ‌ها باعث شده است که بسیاری از این ایده‌ها پس از مدتی به دلیل عدم تأمین منابع مالی و بازار مناسب، با شکست مواجه شوند.
تحلیل شرایط و راهکار‌ها برای مقابله با مشکلات تحریمی
در نهایت، برای استفاده بهینه از فرصت‌های موجود در شرایط تحریمی، نیاز است که استارتاپ‌ها به سمت بومی‌سازی منابع و تقویت ظرفیت‌های داخلی حرکت کنند. برای تحقق این هدف، ایجاد زیرساخت‌های مناسب و حمایت‌های مالی و فنی از سوی دولت و نهاد‌های خصوصی ضروری است. به علاوه، افزایش همکاری‌های داخلی و استفاده از تجربیات سایر کشور‌ها در حوزه‌های مشابه می‌تواند به رشد و پیشرفت استارتاپ‌ها کمک کند.
از سوی دیگر، نیاز است که استارتاپ‌ها در مواجهه با تحریم‌ها به سمت توسعه مدل‌های کسب‌وکار جدید و نوآورانه بروند. استفاده از ظرفیت‌های موجود در فضای دیجیتال، بومی‌سازی تولیدات، و بهره‌برداری از منابع داخلی می‌تواند به رشد این کسبوکارها کمک کند. همچنین، تغییر نگرش از رقابت با محصولات خارجی به توسعه و معرفی محصولات بومی، می‌تواند به تقویت جایگاه استارتاپ‌ها در بازار‌های داخلی و حتی بین‌المللی منجر شود.
تأثیرات تحریم‌ها در یک نگاه جامع
تحریم‌ها تأثیرات مختلفی بر استارتاپ‌ها و خلاقیت‌های بومی دارند. از یک سو، تحریم‌ها به عنوان یک مانع بزرگ برای رشد و پیشرفت این کسبوکارها عمل می‌کنند و از سوی دیگر، فرصتی برای بومی‌سازی و تقویت خلاقیت‌ها فراهم می‌آورند. با این حال، برای استفاده بهینه از این فرصت‌ها و مقابله با چالش‌ها، نیاز به برنامه‌ریزی دقیق، حمایت‌های دولتی و خصوصی و ایجاد زیرساخت‌های مناسب در کشور است. تنها در این صورت است که می‌توان امیدوار بود که استارتاپ‌های ایرانی با وجود تحریم‌ها، به موفقیت‌های بلندمدت دست یابند و نقش خود را در پیشرفت اقتصادی کشور ایفا کنند.
