چرا برخی پرندگان توانایی پرواز کردن ندارند؟
ارسال شده توسط: علیرضا نوریان 04 فروردین 1404 ساعت 20:36
چرا برخی پرندگان علی‌رغم داشتن بال، توانایی پرواز ندارند؟ آیا این ناتوانی، نتیجه تغییرات ژنتیکی یا سازگاری با محیط زیست است؟ راز این پدیده شگفت‌انگیز در چیست؟
بسیاری از مردم تصور می‌کنند که پرندگان همگی قادر به پرواز هستند، اما این تصور کاملاً درست نیست. در واقع، حدود 60 گونه از پرندگان، یعنی کمتر از 1 درصد از کل گونه‌های پرندگان، توانایی پرواز ندارند. از جمله این پرندگان می‌توان به شترمرغ، پنگوئن و کیوی اشاره کرد. این پرندگان از اجداد پرنده خود تکامل یافته‌اند، اما به مرور زمان، توانایی پرواز خود را از دست داده و با زندگی در خشکی یا آب سازگار شده‌اند.
علت اینکه برخی پرندگان توانایی پرواز ندارند چیست؟
پرواز، مزیتی بزرگ برای پرندگان محسوب می‌شود، به ویژه برای فرار از دست شکارچیان و پیمودن مسافت‌های طولانی در جستجوی غذا و زیستگاه مناسب. با این حال، پرواز فعالیتی بسیار پرهزینه از نظر انرژی است. پرندگان روزانه حدود 75 درصد انرژی بیشتری نسبت به پستانداران هم‌‌اندازه‌ی خود مصرف می‌کنند.
در جدیدترین اخبار علم و دانش، ناتالی رایت، استادیار زیست‌شناسی کالج کنیون اوهایو، معتقد است اگر پرواز برای پرندگان اجباری نباشد، آنها می‌توانند انرژی مورد نیاز برای آن را صرف فعالیت‌های دیگری کنند که منجر به بقا و تولید مثل بهترشان می‌شود.
رایت و گروه تحقیقاتی او در مقاله‌ای که در PNAS منتشر شد، اشاره کردند که پرندگانی که در جزایر زندگی می‌کنند و با خطر شکارچیان و رقابت کمتری برای منابع غذایی و زیستگاه مواجه هستند، به مرور زمان به سمت عدم توانایی در پرواز تکامل پیدا می‌کنند.
تغییر به این سمت، دگرگونی‌های فیزیکی را در پرندگان به دنبال دارد. با گذشت زمان و در طی فرآیند تکامل، عضلات سینه‌ای مربوط به پرواز در این پرندگان کوچک‌تر می‌شود. همچنین، استخوان جناغ سینه که محل اتصال عضلات پرواز است به همراه تیغه میانی آن نیز کوچک‌تر می‌شود. به گفته‌ی رایت، استخوان‌های بال، شامل بازو، زند زیرین و مچ بال، کوتاه‌تر و ضعیف‌تر می‌شوند، در حالیکه پاهای آنها به منظور سازگاری با زندگی زمینی، بلندتر و قوی‌تر می‌گردند.
گروهی از پرندگان نیز توانایی‌های پروازی خود را با مهارت‌های شنا معاوضه کرده‌اند. برای مثال، پنگوئن‌ها اگرچه عضلات و استخوان‌های مربوط به پرواز را حفظ کرده‌اند، اما آنها را به منظور شنا در آب تغییر داده‌اند.
پروفسور پیتر رایان، متخصص پرنده‌شناسی در دانشگاه کیپ تاون آفریقای جنوبی، می‌گوید:
این پرندگان از بال‌های خود به عنوان ابزاری برای حرکت در زیر آب استفاده می‌کنند. در پرندگانی که برای مدت طولانی از قابلیت پرواز محروم شده‌اند، پرهای بلند و مستحکم که برای پرواز ضروری هستند به تدریج از بین می‌روند. در برخی گونه‌ها، مانند کیوی‌ها، پرهای بدن خارک‌های خود را از دست می‌دهند. خارک‌ها، ساختارهای ریز و قلاب‌مانندی هستند که به طور معمول به حفظ آیرودینامیک بدن پرنده کمک می‌کنند. در نتیجه، پرهای این پرندگان حالتی کرکی و شبیه به خز به خود می‌گیرند.
مطالعه‌ای که در سال 2025 در مجله Evolution به چاپ رسید، نشان داد که پرندگان ناتوان از پرواز، ویژگی‌های مربوط به پرواز را به نحوی وارونه نسبت به روند تکامل اولیه خود از دست می‌دهند.
تیم بلکبرن، استاد زیست‌شناسی تکاملی در دانشگاه کالج لندن، می‌گوید:
اگرچه پرندگان بدون توانایی پرواز در عصر حاضر نادر هستند، اما بررسی فسیل‌ها حاکی از آن است که چند هزار سال پیش، این دسته از پرندگان بسیار رایج‌تر و متنوع‌تر بوده‌اند. با این حال، ورود انسان‌ها و جانورانی چون موش‌ها و سگ‌ها، این پرندگان را در معرض خطر شکارچیان قرار داد. با از دست دادن توانایی پرواز، دیگر فرصتی برای تکامل مجدد این قابلیت سودمند وجود نداشت.
پژوهشی که در سال 2020 با همکاری بلکبرن انجام شد نشان داد که اگر انقراض‌های ناشی از فعالیت‌های انسانی رخ نمی‌داد، امروزه چهار برابر بیشتر از گونه‌های پرندگان ناتوان از پرواز بر روی کره زمین وجود داشت. دانشمندان معتقدند که از دست دادن پرواز در گروه‌های مختلف پرندگان حداقل 150 بار در طول تاریخ تکامل رخ داده است.
بسیاری از این گونه‌ها در جزایری که هیچ شکارچی نداشتند، رشد کردند. اما بلافاصله پس از ورود انسان‌ها از بین رفتند. این موضوع باعث شده است که عدم توانایی پرواز در پرندگان، بسیار نادرتر از آنچه که واقعاً بوده، به نظر برسد.
در گجت نيوز بخوانيد: تصاویر پرندگان زیبا و نادر حیات وحش: Angry Birds در دنیای واقعی عکس های زیباترین پرندگان جنگل‌های بکر و منحصر به فرد برزیل مصریان باستان از پرندگان وحشی برای مومیایی استفاده می کردند
