نقش پساری در درمان و بهبود پرولاپس رحم و بی اختیاری ادرار در زنان
پساری یک وسیله سیلیکونی است که در واژن قرار داده میشود تا از ارگانهای لگنی (رحم، مثانه، رکتوم) که دچار افتادگی شدهاند، حمایت کند.
مکانیسم اثر پساری در درمان پرولاپس رحم به شرح زیر است:
پشتیبانی مکانیکی: پساری با ایجاد یک تکیهگاه، ارگانهای لگنی را در موقعیت آناتومیک خود حفظ میکند. این حلقههای سیلیکونی فشار مستقیم بر واژن و رحم را کاهش میدهند و از تشدید افتادگی جلوگیری میکنند. در واقع، پساری مانند یک “داربست” عمل میکند که از داخل به بافتهای ضعیف شده حمایت میکند.
کاهش علائم: با حفظ موقعیت ارگانهای لگنی، پساری به طور موثری علائم آزاردهنده پرولاپس رحم را کاهش میدهد. مطالعات نشان دادهاند که استفاده از پساری میتواند احساس سنگینی لگن را در 85-90% بیماران بهبود بخشد و میزان بیرونزدگی بافتها را در 75-80% موارد کاهش دهد. این بهبود علائم میتواند به طور قابل توجهی کیفیت زندگی زنان مبتلا به پرولاپس رحم را ارتقا دهد.
مکانیسم اثر پساری در بی اختیاری ادرار:
پساریها علاوه بر درمان پرولاپس رحم، در مدیریت بی اختیاری ادراردر بانوان نیز کاربرد دارند. انواع خاصی از پساریها، به ویژه نوع رینگ با تکیه گاه یورترال، میتوانند در کاهش نشت ادرار موثر باشند.
افزایش زاویه یورترووزیکال: پساریهای رینگ با تکیهگاه یورترال با اعمال فشار ملایم بر گردن مثانه و یورتر (لوله خروجی ادرار)، زاویه بین مثانه و مجرای ادرار (یورترووزیکال) را افزایش میدهند. این تغییر زاویه باعث بهبود عملکرد اسفنکتر (دریچه) ادراری شده و از نشت غیرارادی ادرار، به ویژه در هنگام سرفه، عطسه یا ورزش (بیاختیاری ادرار استرسی) جلوگیری میکند. مطالعات نشان دادهاند که این نوع پساریها میتوانند نشت ادرار را در 65-70% موارد بیاختیاری ادرار استرسی کاهش دهند.
تقویت اثر با تمرینات کگل: ترکیب استفاده از پساری با انجام منظم تمرینات کگل (تقویت عضلات کف لگن) میتواند اثربخشی درمان را به طور چشمگیری افزایش دهد. تمرینات کگل به تقویت عضلات حمایتکننده از مثانه و مجرای ادرار کمک کرده و در نتیجه کنترل بهتری بر ادرار فراهم میکنند. مطالعات نشان دادهاند که ترکیب این دو روش درمانی، اثربخشی را تا 30% نسبت به استفاده از پساری به تنهایی افزایش میدهد.
انواع پساریهای رایج
| نوع پساری | کاربرد اصلی | جنس | میزان موفقیت |
| رینگ | پرولاپس درجه ۱-۲ | سیلیکون | ۸۰-۸۵% |
| گلوب | پرولاپس شدید | لاستیک | ۷۵% |
| کوب | بیاختیاری استرسی | سیلیکون | ۶۵-۷۰% |
| دونات | پرولاپس کامل | پلیاتیلن | ۶۰% |
مزایای کلیدی استفاده از پساری
پساری به عنوان یک روش درمانی غیرجراحی برای پرولاپس و بی اختیاری ادرار، مزایای قابل توجهی نسبت به سایر گزینهها دارد که آن را به یک انتخاب جذاب برای بسیاری از زنان تبدیل میکند:
غیرتهاجمی و ایمن: یکی از بزرگترین مزایای پساری، ماهیت غیرتهاجمی آن است. برخلاف جراحی که با خطرات بیهوشی، عفونت و دوره نقاهت طولانی همراه است، استفاده از پساری نیازی به برش یا بیهوشی ندارد. این ویژگی، پساری را به گزینهای مناسب برای بیمارانی تبدیل میکند که به دلیل شرایط پزشکی خاص یا سن بالا، در معرض خطر جراحی قرار دارند.
قابل برگشت و انعطافپذیر: پساری یک روش درمانی قابل برگشت است. در صورت عدم رضایت بیمار یا بروز عوارض جانبی، میتوان آن را به راحتی خارج کرد. همچنین، سایز پساری قابل تنظیم است و میتوان آن را در صورت نیاز تغییر داد. این انعطافپذیری به پزشک و بیمار امکان میدهد تا بهترین گزینه را با توجه به شرایط فردی انتخاب کنند.
هزینهاثربخش: در مقایسه با روشهای جراحی، پساری یک گزینه بسیار مقرون به صرفهتر است. هزینه استفاده از پساری معمولاً حدود 1/10 هزینه جراحی است. این امر، پساری را به یک گزینه درمانی قابل دسترس برای طیف وسیعی از بیماران تبدیل میکند.
سریعالاثر: بسیاری از بیماران پس از قرار دادن پساری، بهبود علائم را در عرض 48-72 ساعت تجربه میکنند. این اثر سریعالاثر میتواند به طور قابل توجهی کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد و آنها را قادر سازد تا فعالیتهای روزمره خود را با راحتی بیشتری انجام دهند.
پروتکل استفاده بهینه از پساری
پروتکل استفاده بهینه از پساری یک راهنمای بالینی برای انتخاب، استفاده و پیگیری بیماران مبتلا به پرولاپس لگنی است. این پروتکل به طور کای شامل موارد زیر می باشد:
ارزیابی اولیه:
در ابتدا، انجام یک معاینه دقیق لگنی و تعیین درجه افتادگی با استفاده از سیستم POP-Q ضروری است.
فیتینگ ( نصب):
پس از آن، فاز فیتینگ آغاز میشود که در آن ۳ تا ۴ سایز مختلف پساری امتحان میشود تا سایز مناسب با بیشترین راحتی در حین راه رفتن و سرفه تعیین شود.
پیگیری:
پس از نصب اولیه، بیمار باید ظرف دو هفته برای ارزیابی مجدد و بررسی تطابق به کلینیک مراجعه کند. همچنین در صورت استفاده از پساری سیلیکونی، توصیه میشود هر ۶ تا ۱۲ ماه یکبار تعویض صورت گیرد.
عوارض احتمالی و مدیریت پساری
عوارض احتمالی استفاده از پساری شامل مواردی است که با مدیریت مناسب میتوان از شدت آنها کاست.
ترشحات واژینال
یکی از شایعترین عوارض، ترشحات واژینال است که در حدود ۳۰٪ از بیماران دیده میشود. این ترشحات معمولاً ناشی از تحریک خفیف دیواره واژن بوده و با شستشوی هفتگی پساری با محلول نمکی کاهش مییابد.
ناراحتی موقت
ناراحتی موقتی نیز در ۲۰٪ بیماران بروز میکند که معمولاً در نتیجه فشار نامناسب یا سایز اشتباه پساری است. با تنظیم مجدد سایز و انتخاب مدل مناسبتر، این مشکل قابل رفع است.
خونریزی
خونریزی واژینال که در حدود ۵٪ موارد گزارش میشود، ممکن است ناشی از اولسراسیون (زخم سطحی دیواره واژن) باشد. در این شرایط، ارزیابی دقیق واژن برای تشخیص زخم الزامی است. در صورت مشاهده اولسراسیون، باید پساری بهطور موقت برداشته شده و از کرم استروئیدی موضعی یا داروهای ترمیمکننده بافت استفاده شود. استراحت دادن به بافت واژن و پیگیری منظم، در بهبود زخم و جلوگیری از عود کمککننده است.
آموزش بیمار در مورد نحوه مراقبت از پساری، نقش مهمی در پیشگیری از این عوارض ایفا میکند.
گروههای هدف اصلی زنان برای استفاده از پساری
- زنان یائسه، حدود ۶۰٪ از کاربران پساری را تشکیل میدهند، بهدلیل کاهش استروژن و افتادگی بیشتر بافتهای لگنی، بهویژه زمانی که جراحی برای آنها پرخطر یا غیرضروری است.
- گروه دوم، بیمارانی هستند که به دلایل پزشکی یا شخصی، امکان انجام جراحی ندارند؛ مانند افرادی با بیماریهای قلبی، ریوی یا ضعف سیستم ایمنی. برای این دسته، پساری جایگزین کمخطر و قابلانعطافی محسوب میشود.
- زنان جوانی که قصد بارداری دارند نیز از کاربران بالقوه پساری هستند. استفاده از پساری در این گروه بهعنوان راهحلی موقت برای کنترل علائم پرولاپس پیش از بارداری یا زایمان محسوب میشود، بدون اینکه ساختار آناتومیک لگن بهطور دائمی تحت تأثیر قرار گیرد. این ویژگی، پساری را به گزینهای ارزشمند در تنظیم درمانهای فردمحور تبدیل میکند.
مقایسه پساری با روشهای جراحی
پساری در مقایسه با روشهای جراحی درمان پرولاپس ( افتادگی رحم)، مزایا و معایب خاص خود را دارد. یکی از مهمترین مزایای آن، عدم نیاز به بیهوشی و جراحی است، که این موضوع بهویژه برای بیماران مسن یا دارای بیماریهای زمینهای، بسیار حائز اهمیت است. همچنین دوره نقاهت پساری تقریباً صفر است و بیمار بلافاصله میتواند به فعالیتهای روزمره بازگردد.
با این حال، یکی از معایب اصلی استفاده از پساری، نیاز به تعویض و پیگیری دورهای است. بسته به نوع پساری، معمولاً هر ۶ تا ۱۲ ماه باید تعویض شود و نیاز به مراقبت منظم برای پیشگیری از عوارضی مانند تحریک یا عفونت وجود دارد.
پساری در ۸۰% موارد پرولاپس خفیف تا متوسط ، بهترین گزینه درمانی محسوب میشود. موفقیت این روش به دقت در انتخاب نوع و سایز، آموزش صحیح بیمار و پیگیری منظم وابسته است مشاوره بایک پزشک متخصص زنان می تواند بسیار راهگشا باشد.
مطب دکتر نسیم شکوهی با 10 سال سابقه فعالیت در زمینه اختلالات کف لگن و 18 سال فعالیت در زمینه بیماری های زنان در تهران می باشد و بانوان عزیز میتوانند وقت مشاوره رایگان به صورت مراجعه حضوری یا غیر حضوری گرفته و مشکل خود را مطرح کنند.
