محروم‌ترین و پیشرفته‌ترین شهرهای ایران از نظر شاخص‌های بهداشتی و درمانی
خدمات درمانی ناکافی، تهدیدی اصلی برای سلامت افراد مناطق محروم محسوب می‌شود. شاخص‌های بهداشتی با ارائه داده‌ها و آمارهای دقیق و قابل استناد، نقش مهمی در شناسایی نابرابری‌ها و شکاف‌های موجود در دسترسی مناطق مختلف به خدمات درمانی باکیفیت و پزشکان متخصص ایفا می‌کنند. سلامت کودکان و خانواده‌ها ارتباطی تنگاتنگ با دسترسی به خدمات درمانی و مراقبت‌های پزشکی به‌موقع دارد؛ عواملی که خود بازتاب‌دهنده مستقیم وضعیت شاخص‌های بهداشتی در محل سکونت افراد به شمار می‌روند.
در این مطلب، نگاهی خواهیم داشت به وضعیت شاخص‌های بهداشتی در شهرهای مختلف ایران، از محروم‌ترین تا پیشرفته‌ترین و پیامدهای این تفاوت‌ها را بر سلامت کودکان و خانواده‌ها بررسی خواهیم کرد.
محروم‌ترین استان‌های ایران از نظر شاخص‌های بهداشتی
در حوزه سلامت و بهداشت، برخی استان‌های کشور نیازمند توجه و توسعه‌یافتگی بیشتری در شاخص‌های بهداشتی هستند. از جمله استان‌هایی که بر اساس آمارهای موجود، شاخص بهداشتی پایینی دارند می‌توان به استان‌های مرکزی، لرستان، هرمزگان، یزد، کردستان، زنجان، بوشهر، قم، قزوین، چهارمحال و بختیاری، اردبیل، سمنان، خراسان جنوبی، خراسان شمالی و ایلام اشاره کرد.
وضعیت بهداشتی در مناطق کمتر توسعه‌یافته
مناطق محروم و کمتر توسعه یافته اغلب از کمبود شدید یا فقدان کامل زیرساخت‌های درمانی مناسب همچون بیمارستان‌های مجهز، کلینیک‌های تخصصی و حتی مراکز بهداشت و درمانگاه رنج می‌برند. تجهیزات پزشکی موجود در این استان‌ها هم غالبا فرسوده و ناکارآمد است که این مسئله خود بر کیفیت خدمات تاثیر منفی می‌گذارد. یکی دیگر از مشکلات حاد این مناطق، کمبود شدید کادر درمان به‌ویژه پزشکان متخصص در رشته‌های مختلف از جمله اطفال است.
برخی از مشکلاتی که مردم در شهرهای با شاخص بهداشتی پایین متحمل می‌شوند، در ادامه آورده شده است:
سفرهای درمانی اجباری: کمبود مراکز درمانی و پزشکان متخصص موجب می‌شود که بخش قابل توجهی از جمعیت این استان‌ها برای دریافت خدمات درمانی ناچار به مراجعه به شهرهای بزرگ‌تر همچون تهران شوند. به‌عنوان مثال، خانواده‌هایی که کودک بیمار دارند، اغلب مجبور هستند که برای درمان فرزند خود، به دکتر کودکان تهران مراجعه کنند. این امر نه تنها باعث تحمیل هزینه‌های سنگین مالی بر خانواده‌ها می‌شود، بلکه فشارهای روانی هم به همراه دارد.از دست رفتن زمان طلایی درمان: در برخی شرایط اورژانسی، نبود امکانات درمانی کافی در محل زندگی بیمار موجب می‌شود که او برای دریافت خدمات لازم به شهری دیگر منتقل شود؛ اما این جابه‌جایی گاهی به قدری زمان‌بر است که زمان طلایی برای مداخله درمانی از دست می‌رود. در نتیجه، ممکن است بیمار با عوارض غیرقابل جبرانی روبه‌رو شود یا حتی جان خود را از دست بدهد.مراجعه به مراکز درمانی با امکانات محدود: در مواردی که افراد توان مالی لازم برای درمان خود در شهرهای بزرگ را ندارند، ناچار هستند به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی محل زندگی خود مراجعه کنند. این مراکز، به دلیل کمبود پزشکان متخصص همچون متخصصان قلب، متخصصان داخلی و همچنین عدم دسترسی به پزشکان اطفال با تجربه در سطح دکتر کودکان تهران و داشتن امکانات حداقلی، معمولا قادر به ارائه خدمات سریع و به‌موقع نیستند. این وضعیت می‌تواند منجر به تشخیص و درمان دیرهنگام و وخامت حال بیمار شود.
تاثیر کمبود خدمات بهداشتی بر سلامت کودکان
کودکان ساکن در شهرهایی با زیرساخت‌های بهداشتی و درمانی ضعیف، به شدت در معرض آسیب‌های جسمی و روانی ناشی از کمبود خدمات درمانی هستند. به‌عنوان مثال، عدم دسترسی به متخصصانی مانند پزشک متخصص مغز و اعصاب اطفال یا روانشناس کودک، تشخیص زودهنگام اختلالاتی مثل اوتیسم را دشوار و یا حتی غیرممکن کرده و این موضوع بر یادگیری و تعاملات اجتماعی آن‌ها تاثیر منفی می‌گذارد.
همچنین، عدم دسترسی به متخصصان اطفال حاذق همچون دکتر کودکان تهران، امکان تشخیص و درمان به‌موقع برخی از بیماری‌ها را دشوار می‌کند و می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی یا نارسایی‌های دائمی شود؛ تا جایی که در برخی شرایط حاد، حتی جان کودک به خطر می‌افتد. پیامدهای روانی این محرومیت‌ها هم سلامت روان کودکان را در درازمدت تحت تاثیر قرار می‌دهد.
پیشرفته‌ترین شهرهای ایران از نظر بهداشت
شهرهای تهران، مشهد، شیراز و اصفهان به واسطه داشتن امکانات درمانی پیشرفته و شمار بالای پزشکان متخصص و فوق تخصص، جایگاه ویژه‌ای در نظام سلامت کشور دارند و به‌عنوان قطب‌های پزشکی در ایران شناخته می‌شوند. شایان ذکر است که در میان این کلان‌شهرها، تهران از توسعه‌یافتگی بیشتری در زیرساخت‌ها و خدمات پزشکی برخوردار است.
امکانات درمانی در شهرهای پیشرفته
شهرهای توسعه‌یافته کشور از زیرساخت‌های درمانی گسترده و پیشرفته‌ای بهره‌مند هستند. این زیرساخت‌ها شامل مجموعه‌ای از امکانات متنوع و تخصصی می‌شود که پاسخگوی نیازهای درمانی در سطوح مختلف، از مراقبت‌های اولیه تا خدمات فوق‌تخصصی هستند. این شهرها میزبان ده‌ها بیمارستان عمومی، تخصصی و فوق‌تخصصی هستند که در زمینه‌های مختلفی همچون قلب و عروق، سرطان، ناباروری، مغز و اعصاب، اطفال و چشم‌پزشکی فعالیت دارند.
اکثر مجموعه‌های درمانی در این استان‌ها به جدیدترین تجهیزات پزشکی روز دنیا نظیر دستگاه‌های پیشرفته تصویربرداری همچون MRI و سی‌تی‌اسکن، آزمایشگاه‌های مجهز پاتوبیولوژی و ژنتیک، اتاق‌های عمل مجهز و بخش‌های مراقبت‌های ویژه (ICU و NICU) مجهز هستند. تکمیل‌کننده این امکانات، حضور کادر درمانی مجرب و توانمند شامل پزشکان متخصص و فوق‌تخصص است که در بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها و مطب‌های خصوصی به ارائه خدمات تشخیصی و درمانی مشغول هستند.
این مجموعه امکانات باعث شده تا این شهرها، نه‌تنها نیازهای درمانی ساکنان خود را برطرف کنند، بلکه به مقصد درمانی بیماران زیادی از شهرهای دیگر هم تبدیل شوند.
نقش پزشکان متخصص در ارتقای سلامت کودکان
دسترسی به پزشکان متخصص خوب به‌ویژه پزشک اطفال خوب نقش مهمی در بهبود و ارتقای سلامت کودکان دارد. نمونه‌ای از متخصصان اطفال بسیار ماهر و زبده در ایران، دکتر کودکان تهران هستند که آوازه مهارت و دانش برخی از آن‌ها حتی در جهان هم پیچیده است. پزشکان متخصص باتجربه با انجام معاینات دوره‌ای منظم، تشخیص به‌موقع بیماری‌ها و ارائه مشاوره‌های تخصصی در زمینه‌های مهمی همچون تغذیه، به پیشگیری، درمان بیماری‌ها و رشد سالم کودکان کمک می‌کنند. بنابراین، نقش پزشکان متخصص در شناسایی و مدیریت زودهنگام مشکلات احتمالی کودک و حفظ سلامت همه‌جانبه (جسمی و روانی) او انکارناپذیر است.
کودکان، اولین قربانیان کمبود خدمات درمانی!
یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در شهرهای با شاخص بهداشتی پایین، کمبود پزشکان متخصص به‌ویژه در حوزه کودکان است. زیرا هرگونه تاخیر در تشخیص و درمان بیماری‌های کودکان می‌تواند تهدیدی برای سلامت نسل‌های آینده باشد. اگر در یکی از این شهرها زندگی می‌کنید و به پزشک متخصص اطفال دسترسی ندارید، می‌توانید برای بررسی وضعیت سلامت فرزند خود از خدمات آنلاین پزشکی سایت دکتردکتر استفاده کنید. این سایت به شما این امکان را می‌دهد تا بدون نیاز به مراجعه حضوری و تحمل مشقات سفر، از مشاوره‌های تخصصی دکتر کودکان تهران و در دیگر شهرهای پیشرفته بهره‌مند شوید.
