قیمت نفت و طلای جهانی در زمان شروع تنشهای میان ایران و اسرائیل چقدر افزایش یافت؟
تشدید تنشها بین اسرائیل و ایران که با حملات اسرائیل در تاریخ ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ آغاز شد، شوکهای شدیدی به بازارهای جهانی کالا وارد کرد. این عملیات که اسرائیل آن را «طلوع شیران» نامید، بزرگترین اقدام نظامی علیه ایران از زمان جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰ میلادی بوده است. این گزارش به بررسی تغییرات قابلتوجه قیمت کالاهای کلیدی و عوامل ژئوپلیتیکی پشت پرده نوسانات بازار میپردازد.
به گزارش تجارت نیوز، درگیری اسرائیل و ایران باعث نوسانات قابلتوجهی در قیمت کالاها شد. این نوسانات بهویژه در نفت که در اولین روز حملات بیش از هفت درصد افزایش قیمت داشت، خود را نشان داده است.
از آنجایی که سرمایهگذاران کمریسک همواره به دنبال داراییهای امن هستند، قیمت طلا باز هم افزایش یافت و به بالاترین سطح چندماهه اخیر رسید اما قیمت نقره تغییر چندانی نداشت.
معیارهای عدم قطعیت بازار نیز به سطحی رسیدند که از اوایل سال ۲۰۲۲ مشاهده نشده بود. تأثیر این درگیری فراتر از تغییرات قیمتهای لحظهای است و تهدیداتی مانند بسته شدن مسیرهای حیاتی عرضه مانند تنگه هرمز نگرانیهای اساسی برای بازار ایجاد کرده است.
اسرائیل در تاریخ ۱۳ ژوئن حملات هماهنگی را با هدف قرار دادن تأسیسات هستهای و زیرساختهای نظامی ایران در ساعات اولیه صبح آغاز کرد و اهدافی را در حداقل ۱۲ استان، از جمله تهران و تبریز، هدف قرار داد. این عملیات شامل بیش از ۲۰۰ هواپیمای اسرائیلی بود که حدود ۱۰۰ هدف را نشانه گرفتند. رهبران نظامی کلیدی و دانشمندان هستهای ایران کشته شدند.
ایران با «عملیات وعده صادق ۳» پاسخ داد و بیش از ۱۵۰ موشک بالستیک و بیش از ۱۰۰ پهپاد را به سمت اهداف اسرائیلی پرتاب کرد. این حملات تلفات و خسارت به زیرساختها را به همراه داشت.
این درگیری فراتر از تبادلهای اولیه ادامه یافت و حملات اسرائیل در ۱۵ ژوئن زیرساختهای انرژی ایران، از جمله میدان گازی پارس جنوبی و انبارهای نفت نزدیک تهران را هدف قرار داد. ایران تهدید به بستن تنگه هرمز کرد که نقطهای حیاتی برای تجارت جهانی نفت است.
تغییرات یک روزه قیمت نفت
قیمت نفت بیشترین افزایش را در میان تمام کالاها تجربه کرد که نشاندهنده نگرانیهای لحظهای در مورد اختلالات عرضه و ثبات منطقهای است. در ساعت 4:30 صبح روز 13 ژوئن به وقت ایران، قیمت نفت خام وست تگزاس اینترمدیت بهیکباره هفت واحد درصد رشد کرد.
عملکرد هفتگی نفت با افزایش ۱۲.۵ درصدی نفت خام وست تگزاس اینترمدیت (WTI) از ۶۵.۲۹ دلار در ۹ ژوئن به ۷۳.۴۲ دلار در ۱۳ ژوئن، حتی چشمگیرتر نیز بود. نفت خام برنت نیز از ۶۷.۰۳ دلار به ۷۴.۶۵ دلار (۱۱.۴ درصد) افزایش یافت.
نگرانیهایی درباره اختلال و کاهش میزان عرضه پس از حملات به زیرساختهای انرژی ایران به وجود آمد. این نگرانیها در کنار احتمال بسته شدن تنگه هرمز که ۲۰ درصد از ترانزیت جهانی نفت را مدیریت میکند، باعث افزایش پیشبینیها از قیمت نفت شد.
پیشبینی گلدمن ساکس این است که اختلال کامل عرضه ایران میتواند قیمت نفت برنت را به بالای ۹۰ دلار به ازای هر بشکه برساند. جیپی مورگان نیز سناریوی بدبینانهای دارد که در صورت بسته شدن تنگه هرمز قیمتها را بین ۱۲۰ تا ۱۳۰ دلار به ازای هر بشکه پیشبینی میکند.
تغییرات قیمتی طلا
قیمت طلا جذابیت سنتی خود بهعنوان دارایی امن را نشان داد، اگرچه واکنش اولیه کمتر از افزایش قیمت نفت بود.
عملکرد طلا با افزایش هفتگی ۱.۳ درصدی، افزایش ماهانه پنج درصدی و افزایش سالانه قابلتوجه ۴۶.۹ درصدی، نشاندهنده حرکت قوی بنیادی بود.
عوامل دیگری در کنار عدم قطعیت ژئوپلیتیکی که تقاضای دارایی امن را تحریک کرد نیز تاثیرگذار بودند؛ برای مثال ضعف دلار که جذابیت طلا را افزایش داد و افزایش قیمت طلا در بازارهای هند در ۱۳ ژوئن.
واکنش کم اونس نقره به تنشها
قیمت نقره با حرکت جزئی در ۱۳ ژوئن واکنش کمی به بحران نشان داد.
چشمانداز بازار و پیامدها
مهمترین خبر تأثیرگذار بر بازار، تهدید ایران برای بستن تنگه هرمز بود. این گذرگاه ۲۰ درصد از مصرف جهانی نفت را مدیریت میکند، مهمترین نقطه ترانزیت نفت در جهان است و دارای عرضی باریک به اندازه ۳۳ کیلومتر در کوچکترین بخش خود است.
تحلیلگران انتظار دارند که نوسانات در کوتاهمدت ادامه یابند. قیمت نفت ممکن است در صورت ادامه اختلالات عرضه بالا باقی بماند؛ طلا احتمالاً تقاضای دارایی امن خود را حفظ کند و بازارهای غلات ممکن است در صورت اختلال در مسیرهای حملونقل، نوسانات بیشتری را تجربه کنند.
مدت و گستره درگیری تعیینکننده تأثیرات ماندگار بازار خواهد بود. بسته شدن طولانیمدت تنگه هرمز میتواند بازارهای نفت جهانی را بهطور اساسی تغییر دهد. تنشهای ژئوپلیتیکی پایدار ممکن است یک حق بیمه ریسک دائمی در قیمت کالاها ایجاد کند. تلاشها برای تنوعبخشی به زنجیرههای تأمین ممکن است در نتیجه بحران تسریع شوند
تا زمانی که این وضعیت به سمت حل و فصل یا ثبات حرکت کند، بازارهای کالا با ریسکهای بالا مواجه خواهند بود.
