قطعی آب تهران طبقاتی شده است؟
سلام نو – سرویس اجتماعی: بیآبی؛ بحرانی که پس از سایه انداختن بر نقاط مختلف کشور حالا به تهران رسیده است. این بحران ترسناک در حالی به تهران رسیده که شهروندان تهران بعد از سالها برای نخستین بار قطعی آب برنامهریزی شده، جیره بندی و حتی تعطیلی برای کاهش مصرف آب را تجربه میکنند. در چنین وضعی سوال بسیاری این است: آیا آب برای هم عادلانه قطع میشود؟
بحران کمبود آب که ریشه در تغییرات اقلیمی، سوءمدیریت منابع آبی و افزایش مصرف دارد، به قطعیهای ساعتی آب در بسیاری از مناطق شهر منجر شده است. در حالی که شهروندان لزوم مدیریت منابع آبی و حتی تحمل سختیها را درک میکنند؛ اما مطالبهای جدی در مورد رعایت عدالت و انصاف در توزیع آب و همچنین نقد رویههای معیوب وجود دارد.
دردسرهای تلخ قطعیهای آب و رویههای مشکلساز
این روزها شیرهای آب در ساعات مشخصی از روز بسته میشوند و زندگی مردم را تحت تاثیر قرار میدهند. از شستشوی لباس و ظروف گرفته تا استحمام و آشپزی، همه فعالیتها باید با برنامهریزی قبلی و در زمانهای وصل بودن آب انجام شود. این وضعیت، بهویژه برای خانوادههای دارای بیمار، کودک خردسال یا سالمندان، دشواریهای زیادی را به همراه دارد. بیمارستانها، مدارس و مراکز خدماتی نیز با چالشهای خاص خود در تامین آب مواجه هستند.
اما مشکل تنها در اصل قطعی آب نیست؛ بلکه مثل همیشه بینظمی در کنار رویههای غیرشفاف و گاه ناعادلانه بر تلخی این بحران دامن میزنند.
قطعیهای بیاطلاع و طولانیتر از موعد
در این مدت بارها پیش آمده است که آب بدون اطلاع قبلی و یا بدون انتشار برنامهای مشخص قطع میشود. این اتفاق، برنامهریزی روزمره را مختل کرده و شهروندان را در شرایط دشواری قرار میدهد. همچنین، در بسیاری از موارد، قطعی آب بسیار طولانیتر از زمان اعلام شده به طول میانجامد که این مسئله نیز موجب نارضایتی شدید مردم شده است.
یکی از شهروندان تهرانی که ساکن محله انقلاب است، در گفتوگو با خبرنگار سلام نو از قطعی چندین و چند ساعته آب منزل خود گفت:
ابتدا آب ما برای چیزی حدود چهار ساعت قطع شد. بعد به هشت ساعت رسید. در نهایت قطعی آب به دوازده ساعت رسید و وقتی توانستیم با شرکت آب تماس بگیریم در پاسخ به اعتراض اهالی محل این طور گفته شد که در محل شما دو یا سه پمپ آب وجود دارد که آب را میکشند و تا وقتی این پمپها قطع نشود نمیتوانیم آب را وصل کنیم. ما دغدغه مسئولین را میفهمیم اما چرا کل مردم یک کوچه باید به خاطر دو یا سه نفر تنبیه شوند و هیچ کس هم به سادگی پاسخگوی آنها نباشد؟
ابهام در مورد الگوی قطعی آب
مشکل بعدی این است که بسیاری از شهروندان معتقدند که الگوی قطعی آب، برخلاف الگوی قطعی برق، شفاف نیست و گاهی مناطق خاصی به طور مداوم یا برای مدتهای طولانیتری با قطعی مواجه میشوند؛ در حالی که مناطق دیگر وضعیت بهتری دارند. این عدم شفافیت، به شایعات و بیاعتمادی دامن میزند.
به طور نمونه این اتفاق باعث پخش شایعات شده که آب مناطق شمالی تهران کمتر قطع میشود. این در حالی است که شهروندان بخش مهمی از این مناطق تاکید دارند نه تنها آب آنها قطع میشود، بلکه این قطعی آبها بارها بیش از چهار ساعت بوده است.
تعطیلی استخرها: وقتی استخر برخی پرآبتر است
یکی از تدابیر اتخاذ شده برای مقابله با کمبود آب، قطع آب استخرها بوده است. این اقدام، اگرچه در راستای صرفهجویی در مصرف آب ضروری به نظر میرسد؛ اما پیامدهای خاص خود را نیز داشته است. بسیاری از مردم از استخرها برای ورزش و تفریح استفاده میکردند و تعطیلی آنها، بهویژه در فصل گرما، برای برخی ناخوشایند است. علاوه بر این، بسیاری از کسبوکارها و مربیان مرتبط با استخرها نیز تحت تاثیر قرار گرفتهاند.
اما مشکل اصلی در قطعی آب استخرها این است که برخی استخرهای به طور معجزهآسا و خاصی به آب دسترسی دارند. یکی از صاحبان مراکز ورزشی غرب تهران در گفتوگو با سلام نو با اشاره به این مسئله گفت:
آب استخر مجموعه ما قطع شده است و با توجه به وضعیت آب ما این اتفاق تلخ را میپذیریم. اما مسئله غیرقابل پذیرش این است که یکی دیگر از استخرهای منطقه به طور عجیب به آب دسترسی دارد. من واقعا متوجه نمیشوم دلیل دسترسی خاص چیست. چرا با مسئلهای به این سادگی باعث ظلم در حق مشاغل میشوند.
مطالبه عدالت و شفافیت: آب برای همه یا هیچکس؟
در حالی که عموم مردم قطعی آب و لزوم صرفهجویی را درک میکنند؛ اما نکتهای که بهشدت باعث نارضایتی و گلایه میشود، عدم رعایت عدالت در توزیع آب و همچنین نمونههای آشکار اسراف است. این سوال که «آب برای همه قطع میشود یا تنها برای برخی؟» و این که «آیا همه شهروندان و مسئولین به شکل برابر در قبال مصرف آب مسئول هستند؟» سوالاتی است که باید از سمت مسئولین پاسخ داده شوند.
اسراف در آبیاری فضاهای سبز شهری
یکی از مشکلات جدی و دردآور در زمینه مصرف آب، مصرف بیرویه این مایه حیاتی توسط برخی دستگاهها از جمله شهرداری تهران است.
در بسیاری از نقاط شهر، با وجود بحران کمبود آب و قطعیهای خانگی، آبیاری گسترده و گاه بیرویه چمنها و فضاهای سبز توسط شهرداری مشاهده میشود. این امر، بهویژه در ساعات گرم روز و با استفاده از آب شرب، سوالات جدی را در مورد اولویتبندی مصرف آب و لزوم بازنگری در روشهای آبیاری مطرح میکند. مشاهده آبپاشی خیابانها یا شستشوی بیرویه معابر نیز بر این نارضایتی میافزاید. این مشکل غیرقابل انکار است. نمیشود مردم آب نداشته باشند ولی برخی نهادهای به سادگی آب را هدر دهند.
وصل بودن آب برخی استخرها و مشاغل خاص
همانطور که گفتیم در حالی که بسیاری از استخرهای عمومی و خصوصی با قطعی آب مواجه هستند، گزارشها و شایعاتی مبنی بر وصل بودن آب برخی استخرها یا مشاغل خاص، بهویژه اماکنی که مصرف آب بالایی دارند، در فضای عمومی مطرح میشود. این تضاد، باعث نارضایتی مردم میشود. زمانی که مردم مجبورند هر قطره آب را جیرهبندی کنند، دیدن اینکه دیگران ظاهراً تحت تأثیر بحران قرار نگرفتهاند، به طور قابل درکی باعث نارضایتی است.
اگر این اخبار صحت ندارد، مسئولین باید با صراحت، شفافیت و مستند دست به تکذیب آنها بزنند. اگر چنین اخباری درست است آن وقت باید چارهای برای این وضعیت اندیشه شود.
راهکارها و انتظارات: در جستجوی انصاف
برای برونرفت از این وضعیت و جلب اعتماد عمومی، ضروری است که مسئولان اقدامات شفاف و عادلانهای در زمینه توزیع آب در پیش گیرند.
برخی از انتظارات و راهکارها عبارتند از:
شفافیت کامل در برنامههای قطعی آب
اطلاعرسانی دقیق، بهروز و قابل اعتماد در مورد مناطق، ساعات و مدت زمان قطعی آب، حق مردم است. این اطلاعرسانی باید از طریق کانالهای متعدد و قابل دسترس صورت گیرد تا از قطعیهای ناگهانی جلوگیری شود. یک پورتال آنلاین واضح و مرتباً بهروز شده یا حتی هشدارهای پیامکی ساده برای هر خانوار را تصور کنید.
نظارت بیطرفانه بر مصرف آب
نظارت جدی بر مصرف آب توسط تمامی مشاغل و اماکن مختلف، بهویژه آنهایی که مصرف بالایی دارند، بدون هیچگونه استثنا یا تبعیضی، ضروری است. این به معنای اطمینان از این است که هیچ کسبوکاری، صرف نظر از ارتباطاتش، از رفتار ترجیحی برخوردار نیست.
برخورد قاطع با تخلفات و رانت آب
هرگونه سوءاستفاده یا رانت در دسترسی به آب باید به صورت قاطع مورد برخورد قانونی قرار گیرد و نتایج آن به اطلاع عموم برسد تا اعتماد عمومی بازگردد. شفافیت در اجرا کلید حل مشکل است.
بازنگری در روشهای آبیاری شهری
شهرداریها باید در روشهای آبیاری فضاهای سبز تجدید نظر کنند. استفاده از سیستمهای آبیاری نوین و کممصرف، کاشت گونههای گیاهی مقاوم به کمآبی، و آبیاری در ساعات خنکتر روز ضروری است. سرمایهگذاری در فضای سبز مقاوم در برابر خشکی و سیستمهای آبیاری هوشمند میتواند میلیونها لیتر آب را نجات دهد.
اطلاعرسانی عمومی در مورد وضعیت منابع آبی
مردم باید به طور شفاف و مداوم در جریان وضعیت منابع آبی قرار گیرند تا لزوم صرفهجویی را بهتر درک کنند. نباید اجازه داد شایعات ذهن مردم را مخدوش کنند. از سوی دیگر مردم باید در تصمیمگیریها مشارکت داشته باشند. یک جامعه آگاه، همکاری بیشتری در زمینه صرفهجویی خواهد داشت.
فرهنگسازی و آموزش فراگیر
آگاهیبخشی به مردم در مورد اهمیت صرفهجویی در مصرف آب و آموزش راهکارهای عملی و پایدار، نقش مهمی در مدیریت بحران آب دارد. نکات ساده برای صرفهجویی در مصرف آب در خانهها و مشاغل میتواند مجموعاً تفاوت بزرگی ایجاد کند.
عبور از بحران با عدالت و شفافیت
بحران آب در تمام ایران یک واقعیت تلخ است که نیازمند مدیریت قاطع و هوشمندانه است. در حالی که شهروندان لزوم صرفهجویی و حتی تحمل سختیها را درک میکنند؛ اما مطالبه اصلی آنها، رعایت عدالت، شفافیت در توزیع آب و جلوگیری از اسراف است. مسئولان باید با اقدامات قاطع و شفاف، این اطمینان را به مردم بدهند که هیچ تبعیضی در دسترسی به این مایه حیاتی وجود ندارد و همه، بدون استثنا، در برابر کمبود آب مسئول و برابر هستند.
تنها با جلب اعتماد عمومی، مشارکت همگانی و اصلاح رویههای معیوب است که میتوان از این بحران بزرگ عبور کرد و آیندهای پایدار برای منابع آبی کشور رقم زد.
