مودی سرگردان میان نفت روسیه و بازارهای آمریکا / آیا هند برنده آزمون سخت تعرفهها خواهد بود؟
بحران تعرفهها صادرکنندگان هندی را وادار کرده به دنبال بازارهای متنوعتری باشند، اما دیگر بازیگران نمیتوانند جایگزین واقعی برای آمریکا قلمداد شوند. یافتن جایگزین برای مصرفکنندگان آمریکایی زمانبر است و سخت میتوان بازاری که ۲۰ درصد صادرات هند را تشکیل میدهد و قرار بود وسیعتر هم شود را جبران کرد.
به گزارش تجارت نیوز، صرفنظر از اینکه دادگاهها در نهایت درباره قانونی بودن تعرفهها چه تصمیمی میگیرند یا این که دولت آمریکا مسیرهای دیگری پیدا خواهد کرد یا نه، محدودیتهای اعمالی دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، همین حالا موجی از واکنشهای متنوع به دنبال داشته است. اتحادیه اروپا تا حد زیادی عقبنشینی کرده؛ چین با استفاده از ذخایر عظیمی از عناصر کمیابش اهرم فشار به دست آورده؛ برزیل مقاومت کرده و هند، شریک برزیل در صدر جدول تعرفهها، بیشتر روی نمادگرایی مانور داده است.
هند بر سر دوراهی!
۲۷ اوت، نرخ تعرفه ۵۰ درصدی هند اجرایی شد. نیمی از این نرخ ظاهرا به عنوان مجازاتی برای تجارت با روسیه قلمداد میشود، هرچند ممکن است همه محدودیتها نوعی اقدام تلافیجویانه باشد در واکنش به کنش منفعلانه دهلینو برای تحقق نامزدی ترامپ برای جایزه صلح نوبل. چهار روز بعد، نارندرا مودی، نخستوزیر هند، به چین رفت. این اولین سفر او به چین در هفت سال گذشته بود. او عکسهای دوستانهای با ولادیمیر پوتین و شی جینپینگ ثبت و همچنین ۴۵ دقیقه در لیموزین روشن پوتین با او خلوت کرد. پیام روشن بود: هند ممکن است عناصر کمیاب نداشته باشد، اما تنها نیست.
در داخل کشور، مصرفکنندگان به خرید کالاهای «ساخت هند» تشویق میشوند؛ طرحی دولتی برای کاهش مالیات بر کالا و خدمات که بهمنظور رونق فروش در تعطیلات دیوالی در اکتبر به اجرا درآمده؛ و مقامها در حال جستوجوی بازارهای صادراتی جدید در ۵۰ کشور هستند. این در حالی است که رسانههای رسمی هند رویکرد دولت را رویکردی عقلانی و مبتنی بر واقعگرایی و عملگرایی میدانند.
در واقع، همین عملگرایی بود که هند را در وهله اول به سمت تجارت با روسیه کشاند، حتی زمانی که بخش عمدهای از جهان پس از حمله اوکراین از پوتین فاصله گرفتند. وزیر خارجه هند، اس. جایشانکار، در اوت ۲۰۲۲ برای خرید نفت روسیه چنین استدلال کرد: «وظیفه اخلاقی من است که بهترین معامله ممکن را برای کشورم انجام دهم.»
در آن بازه زمانی، خرید نفت روسیه شاید بهترین معامله بود. اما با تعرفههای ترامپ، معادله تغییر کرده است. یک عملگرای واقعی باید بپرسد: هزینه تجارت با روسیه بیشتر است یا هزینه توقف تجارت با ترامپ؟ پاسخ ممکن است غافلگیرکننده باشد و نقطه شروع مهمی برای حرکت بعدی مودی.
در سال ۲۰۲۲، نفت خام روسیه با تخفیف ۲۰ تا ۳۵ دلار کمتر از نفت برنت فروخته میشد. نرخ پایین قیمتها بالاخص پس از کاهش هزینهها به دنبال تعرفهها، موجب شد به ازای هر بشکه ۳ تا ۴ دلار تخفیف داده شود. بانک دولتی هند برآورد میکند که اگر کشور از نفت روسیه فاصله بگیرد، صورتحساب واردات نفت سالانه ۹ تا ۱۲ میلیارد دلار افزایش خواهد یافت.
مودی در تنگای پوتین و ترامپ
شکایت دیگر ترامپ این است که هند سلاحهای روسی میخرد. باز هم پای عملگرایی به میان میآید: تسلیحات روسی ارزانترند. اما این موضوع چندان قانعکننده نیست. از زمان حمله روسیه به اوکراین، تامین قطعات و مهمات با تاخیرهای مکرر روبهرو بوده و هند بهتدریج سراغ منابع دیگر میرود. روسیه بین سالهای ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳ حدود ۳۶ درصد واردات تسلیحاتی هند را در اختیار داشت. با توجه به بودجه نوسازی وزارت دفاع هند که نشان میدهد ۲۵ درصد بودجه نوسازی نظامی صرف واردات سلاح میشود، هند سالانه حدود ۱.۶ میلیارد دلار برای خرید سلاحهای روسی هزینه میکند.
حتی اگر فرض کنیم خرید از منابع دیگر دو برابر هزینه داشته باشد، حداکثر هزینه اضافی سالانه ۱.۶ میلیارد دلار خواهد بود. اگر هزینه انرژی و تسلیحات را با هم جمع کنیم، فاصله گرفتن از روسیه هزینهای معادل ۰.۲ تا ۰.۳ درصد تولید ناخالص داخلی هند (حدود ۴.۲ تریلیون دلار) در سال خواهد بود.
اکنون باید هزینه «مالیات ترامپ» را در نظر گرفت و اینکه با فاصله گرفتن از روسیه چه مقدار می توان از هزینه های تحمیلی واشنگتن کاست. واردات کالا از هند به آمریکا در سال ۲۰۲۴ به ۸۶.۵ میلیارد دلار رسید؛ برخی از بخشهای مهم مانند دارو، تلفن هوشمند و دیگر کالاها از تعرفهها معاف بودند. اما صادرات در معرض خطر حدود ۴۸.۵ میلیارد دلار است. دولت هند برآورد میکند که این مساله منجر به زیانی معادل ۰.۳ تا ۰.۶ درصد تولید ناخالص داخلی میشود.
خلاصه اینکه فاصله گرفتن از روسیه حدود ۰.۲ تا ۰.۳ درصد برای تولید ناخالص داخلی هزینه دارد و نادیده گرفتن ترامپ بین ۰.۳ تا ۰.۶ درصد. اگر فاصله گرفتن از پوتین موجب کاهش تعرفهها از ۵۰ درصد به ۲۵ درصد شود، هزینه تعرفهها تقریبا نصف خواهد شد؛ یعنی زیان بین ۰.۱۵ تا ۰.۳ درصد تولید ناخالص داخلی خواهد بود. به عبارت دیگر، از نظر اقتصادی دو گزینه تقریبا برابرند. این برآوردها تقریبیاند اما مبنایی هستند برای محاسبه «بهترین معامله» برای امروز. این برابری در حوزه اقتصاد شرایط پیچیده مودی را عیانتر میکند.
هنر مودی!
یکی از تفسیرهای ارائه شده از شرایط حاکم این است که رویکرد مودی بیاهمیتی است، پس بهتر است با پوتین هم صدا باشد. به باور این گروه شاید ترامپ به حرکت بعدی هند واکنش نشان ندهد، چون ممکن است عوامل ژئوپولیتیک یا اقتصادی نقشی در وضع تعرفهها نداشته باشند. اما وقتی اعداد برابرند، ملاحظات دیگر اهمیت مییابند.
اولویتهای راهنمای مودی باید دستور کار اقتصادی و سیاسی داخلی باشد. نادیده گرفتن ترامپ ممکن است یک امتیاز سیاسی کوتاهمدت بدهد، اما وقتی واقعیتهای سخت آشکار شود، هیجان فروکش میکند. صنایع تحت تاثیر تعرفهها؛ صنایعی مانند نساجی، جواهرات و کالاهای مهندسیکاربر هستند. هند با بحران بیکاری شدید، نمیتواند شاهد از دست رفتن مشاغل بیشتری در این صنایع باشد. نرخ بیکاری جوانان ۲۰ تا ۲۴ ساله در انتخابات گذشته ۴۴.۹ درصد بود و عملکرد ضعیفتر مودی را برجسته کرد. بیکاری هزینه بیتوجهی به ترامپ را افزایش خواهد داد.
از همین رو اتحاد با ایالات متحده برای تعریف فرصتیهای شغلی در هند حیاتی است. گزینههای کمی برای جذب نیروی کار گسترده به غیر از بخش تولید وجود دارد و تقاضا برای کالاهای تولیدی عمدتا توسط بازارهای بزرگی چون ایالات متحده مطرح میشود. حتی اگر برخی بگویند هند برای ورود به رقابتها در عرصه تولید دیر کرده و باید روی خدمات با ارزش بالا تمرکز کند، باز هم آمریکا برای تقاضای این خدمات حیاتی است.
گذشته از اشتغال، هند به سرمایهگذاری خارجی و توافقهای انتقال فناوری نیاز دارد که میتواند تحولات صنعتی و دیجیتال رقم بزند؛ تحقق چنین گزارهای توسط کشورهایی مانند آمریکا محتملتر است، نه روسیه و نه حتی چین یا اتحادیه اروپا. هند و آمریکا منافع ژئوپولیتیک مشترکی دارند، خواه در مهار چین و خواه در اجرای دستور کار چندجانبه گستردهتر. در آسیای جنوبی، هند تمایل رهبران آمریکایی به حاکمان پاکستانی را بر نمیتابد.
در این شرایط بحران تعرفهها صادرکنندگان هندی را وادار کرده به دنبال بازارهای متنوعتری باشند، اما دیگر بازیگران نمیتوانند جایگزین واقعی برای آمریکا قلمداد شوند. یافتن جایگزین برای مصرفکنندگان آمریکایی زمانبر است و سخت میتوان بازاری که ۲۰ درصد صادرات هند را تشکیل میدهد و قرار بود وسیعتر هم بشود، جبران کرد.
اگر پلی برای بازگشت به کاخ سفید وجود داشته باشد، این یک بند باریک است: هند باید روابط با ترامپ را طوری بازسازی کند که هم در داخل و هم در خارج قابل پذیرش باشد. همزمان مودی نباید نشان دهد که در روابطش با روسیه چرخشی جدی ایجاد کرده است. کاهش تدریجی واردات نفت روسیه همراه با انتشار ماهانه درصد رو به کاهش آن میتواند یکی از گزینهها باشد. این کاهش قابل راستیآزمایی، موجب میشود مذاکرهکنندگان هندی برای مطالبه کاهش تعرفهها در موضعی قدرتمندتر قرار بگیرند؛ البته تخفیف تعرفه باید قبل از اجرای کامل این تغییر تضمین شود.
علاوه بر این نحوه ترسیم این چرخش اهمیت زیادی دارد: برای تیم ترامپ، این پیامی است مبنی بر همکاری هند جهت تحقق صلح و نیز یادآوری اینکه رویکرد ترامپ فشار مستقیمی بر پوتین وارد میکند. برای روسها، این نه نشانه ترک دوستی بلکه عملگرایی سنتی هند در دنیای پساتعرفه است. روسیه و هند میتوانند در حوزههای غیراستراتژیک همچنان شریک باقی بمانند.
مساله بعدی نزدیکی هند به چین است. بهبود روابط آمریکا و چین برای دهلینو فرصتساز خواهد بود، چون یک موازنه ایدهآل ایجاد میکند. برخی برآوردها میگویند اگر هند در سال ۲۰۲۰ به «مشارکت اقتصادی جامع منطقهای» (بزرگترین بلوک تجاری جهان به رهبری چین) میپیوست، سالانه تا ۶۰ میلیارد دلار سود میبرد. پیوستن به این نهاد در آن بازه زمانی به دلیل شفاف نبودن رویههای چین رد شد، اما تنشهای اخیر با آمریکا فرصتی برای نزدیکی دوباره ایجاد کرده است. حتی اگر یکدهم آن ۶۰ میلیارد دلار هم حاصل شود، یک پیروزی است. هدف کلیدی مودی این است که نزدیکی با چین وابسته به تصمیم هند درباره روسیه یا آمریکا نباشد. هند و چین دلایل مستقل خود را برای تعامل دوباره دارند. اما اکنون که نمایشهای رسانهای تمام شده، زمان حرکتهای عملگرایانه بعدی فرا رسیده است.
