چرا هند و اروپا برای اجرای کریدور خاورمیانهای آمریکا خیز برداشتهاند؟
پروژه «آیمک» در اجلاس گروه 20 در سال 2023 در هند راهاندازی شد. هشت کشور امضاکننده – هند، امارات متحده عربی، عربستان سعودی، ایتالیا، آلمان، فرانسه، اتحادیه اروپا و ایالات متحده – متعهد شدند که تجارت و بازرگانی هند و مدیترانه را تعمیق بخشند و شبکه جادهای و ریلی در سراسر خلیج فارس با هدف تقویت بنادر و ترافیک دریایی ایجاد کنند.
به گزارش تجارت نیوز، اروپا و هند، که سیاستهای آشفته تعرفهای عصر ترامپ آسیب دیدهاند، برای به نتیجه رساندن توافقنامه تجارت آزاد (FTA) که مدتها مورد مذاکره قرار گرفته، خیزی جدی برداشتهاند. پس از تماس اخیر بین اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، و نارندرا مودی، نخستوزیر هند، از رایزنیها درباره اجرای دو توافقنامه تجارت آزاد و کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا (IMEC) به شدت استقبال کرد. در این میان جورجیا ملونی، نخستوزیر ایتالیا، نیز نقش مهمی در روابط فراآتلانتیک ایفا کرده و برای تقویت مشارکت اروپا با ایالات متحده و هند گامهایی جدی برداشته است. ملونی در تماس اخیر خود با مودی، بر لزوم انعقاد بدون تاخیر توافقنامه تجارت آزاد و اجرای پروژه IMEC و برنامه اقدام استراتژیک مشترک ایتالیا-هند 2025-2029 تاکید کرد.
اروپا برای اجرای «آیمک» به تقلا افتاد
پروژه «آیمک» در اجلاس گروه 20 در سال 2023 در هند راهاندازی شد. هشت کشور امضاکننده – هند، امارات متحده عربی، عربستان سعودی، ایتالیا، آلمان، فرانسه، اتحادیه اروپا و ایالات متحده – متعهد شدند که تجارت و بازرگانی هند و مدیترانه را تعمیق بخشند و شبکه جادهای و ریلی در سراسر خلیج فارس با هدف تقویت بنادر و ترافیک دریایی ایجاد کنند. این زیرساخت جدید به عنوان مکمل کانال سوئز طراحی شده که هدفش جذب حجم فزاینده تجارت و در عین حال تقویت تابآوری زنجیرههای تامین جهانی است.
رهبران اروپا و هند به خوبی از پتانسیلهای بالقوه «آیمک» آگاه هستند و آن را مکانیسمی میدانند که میتواند به ابتکار دروازه جهانی و طرح برجسته ماتی ایتالیا (طرحی با هدف توسعه قاره سیاه) جان تازهای ببخشد. این کریدور همچنین به عنوان محرکی قدرتمند برای توافقنامه تجارت آزاد اتحادیه اروپا و هند در نظر گرفته میشود. چهرههایی مانند نخستوزیران ملونی و مودی و فون در لاین، تصویر استراتژیک گستردهتر چنین پروژههایی را درک میکنند، حتی اگر مفسران محتاط در جزئیات گم شوند. با این همه گزارههایی چون خطرات ناشی از بیثباتی خاورمیانه، جدول زمانی طولانی برای اجرای پروژههای زیرساختی عربستان سعودی یا عدم وجود نمایندگان متعهد در میان برخی از امضاکنندگان میتواند چالشبرانگیز باشد. این موانع واقعی هستند، اما دامنه افزایش قدرت «آیمک» را نفی نمیکنند.
چرایی اهمیت کریدور خاورمیانهای آمریکا
هدف اساسی پروژه «آیمک» فراتر از اتصال مسیرهای ریلی واحد در سراسر شبهجزیره عربستان، احیای تجارت هند و مدیترانه از طریق شبکهای از بنادر، راهآهن و خطوط دریایی است. در آینده قابل پیشبینی، مسیرهای کشتیرانی همچنان بخش عمده بار را حمل خواهند کرد. با این همه این گزاره که پس از عملیاتی شدن کامل کریدورهای حمل و نقل زمینی جدید معادلات یکشبه تغییر کند، دور از ذهن است.
«آیمک» پروژهای با اهمیت است زیرا چارچوبی برای افزایش فعالیت تجاری بین هند و اروپا فراهم میکند. پیشبینی میشود هند در دهه آینده سریعترین رشد اقتصادی جهان را به نام خود ثبت کند، در حالی که اتحادیه اروپا برای تنوع بخشیدن به روابط اقتصادی خود و روی برگردان از چین و تکیه بر هند و سایر شرکای همفکر تحت فشار بسیاری قرار دارد. هند نیز با ضرورت مشابهی روبهرو است و در حال حاضر امارات متحده عربی و عربستان سعودی را در کنار ایالات متحده و چین در میان پنج شریک تجاری برتر خود قرار داده است.
در این میان «آیمک» در هسته خود منافع همگرا – خواه اقتصادی و یا استراتژیک – را بازتعریف کرده تا بدین طریق اروپا، هند، خاورمیانه و ایالات متحده را به هم پیوند میدهد. دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، از ارزش «آیمک» به عنوان یک گروهبندی از پایین به بالا و مبتنی بر منافع شخصی درک غریزی دارد. او پیوسته در جلسات با رهبران هند و اروپا، از این ابتکار عمل میگوید و مشتاقانه منتظر است تا «یکی از بزرگترین مسیرهای تجاری در تمام تاریخ» بازگشایی شود. بنابراین، «آیمک» هم یک وزنه تعادل استراتژیک در برابر ابتکار کمربند و جاده چین و هم یکی از پروژههای نادر چندجانبهای است که از حمایت مشتاقانه ترامپ برخوردار است.
دستاورد اساسی «آیمک» ارائه یک چارچوب برای هماهنگی بیشتر در حوزههای مختلف برای تعامل اقتصادی هند و مدیترانه است. این موارد نه تنها شامل کریدورهای حملونقل زمینی پیشنهادی در سراسر عربستان سعودی، عراق و ترکیه است، بلکه میتواند به عنوان شریان دریایی پایدار و در عین حال تکمیلکننده کانال سوئز نیز محسوب شود. به این موارد باید طرح ماتی، دروازه جهانی و توافقنامه تجارت آزاد اتحادیه اروپا و هند را که مدتها همه در انتظار اجرایی شدنشان هستند را نیز اضافه کرد. روی هم رفته، تمامی این پروژهها به یک پیکربندی بلندپروازانهتر از تجارت هند و مدیترانه ختم میشوند که هر مسیر یا پروژه واحدی میتواند به تنهایی بدان متصل شود.
