تله چین برای آمریکا؛ استقلال تایوان به مناقصه گذاشته میشود؟
از زمان به قدرت رسیدن شی در اواخر سال ۲۰۱۲، او «بازگشت تایوان» زیر چتر پکن را به یکی از ارکان اصلی «رویای چین» برای احیای عظمت ملی تعریف کرده است. اکنون که «شی» وارد سومین سال ریاستش شده، بارها تاکید دارد که «تجدید اتحاد» امری اجتنابناپذیر است و این گزاره نباید توسط نیروهای خارجی متوقف شود.
به گزارش تجارت نیوز، شی جینپینگ، که زمینه را برای یک سال تعامل سطح بالا با دولت ترامپ فراهم کرده بود، اکنون به دنبال پاداشی بزرگ برای خود است. به گفته منابع آگاه، شی میخواهد ایالات متحده سیاست خود را تغییر دهد. این تغییر میتواند راه را برای انزوای واشنگتن هموار کند. در این میان با توجه به تمایل ترامپ جهت نیل به توافق اقتصادی با چین در سال آینده، رهبر چین قصد دارد همتای آمریکایی خود را تحت فشار قرار دهد تا بهطور رسمی اعلام کند که ایالات متحده «مخالف» استقلال تایوان است.
هدف «شی»
از زمان به قدرت رسیدن شی در اواخر سال ۲۰۱۲، او «بازگشت تایوان» زیر چتر پکن را به یکی از ارکان اصلی «رویای چین» برای احیای عظمت ملی تعریف کرده است. اکنون که «شی» وارد سومین سال ریاستش شده، بارها تاکید دارد که «تجدید اتحاد» امری اجتنابناپذیر است و این گزاره نباید توسط نیروهای خارجی متوقف شود؛ عبارتی که به شکلی ضمنی به حمایتهای سیاسی و نظامی واشنگتن از تایپه اشاره داشت.
به نوشته وال استریت ژورنال شی از موضع دولت جو بایدن که اعلام کرده «از استقلال تایوان حمایت نمیکند» راضی نیست. به بیانی دیگر درست است که این موضعگیری پکن را تا حدودی مطمئن کرد، اما سیاست مبهم استراتژیک ایالات متحده که ادعای پکن بر تایوان را به رسمیت میشناسد را روشن نکرد.
از منظر شی، تفاوت بین عدم حمایت از استقلال تایوان و مخالفت صریح با آن، نوعی بازی با کلمات است. این تغییر در سیاست ایالات متحده از موضع بیطرفانه به موضعی که بهطور فعال با پکن علیه حاکمیت تایوان همراستا میشود، سیگنالی به شمار میرود؛ تغییری که میتواند تسلط شی بر قدرت را تثبیت کند.
گنجینه مقدس چین
دولت ترامپ زبان دولت بایدن را در مورد عدم حمایت از استقلال تایوان به ارث نبرده است. بهجای آن، سخنگوی وزارت خارجه گفته رهبری این کشور تاکید دارد که: «ما مدتهاست که اعلام کردهایم که مخالف هر گونه تغییر یکجانبه وضعیت موجود از هر دو طرف هستیم.» با این حال این مقام تاکید دارد که: «چین بزرگترین تهدید برای صلح و ثبات در تنگه تایوان است.» شی باور دارد که میتواند ترامپ را به تغییر موضعش درباره تایوان ترغیب کند، چرا که پکن تصور میکند ترامپ به شدت به دنبال رسیدن به یک معامله اقتصادی است. افراد نزدیک به این موضوع گفتهاند که مشاوران سیاست خارجی چین خارج از ساختار دولت، در گفتگو با همتایان آمریکایی شان، بر لزوم اعلام رسمی مخالفت ایالات متحده با استقلال تایوان تاکید دارند.
ایوان مدیروس، مقام ارشد سابق امنیت ملی در دولت اوباما و استاد در دانشگاه جرجتاون در این باره به وال استریت ژورنال گفت: «ایجاد شکاف بین واشنگتن و تایپه برای پکن، گنجینهای مقدس است». به باورش «این کار اعتماد تایوان را تضعیف کرده و نفوذ پکن را بر تایپه افزایش میدهد». مدیروس افزود: «شی احتمالا تعاملات آینده با ترامپ را بهترین فرصت برای تلاش جهت جدا کردن واشنگتن و تایپه قلمداد میکند».
واشنگتن جا خالی میدهد؟
لیو پنگیوی، سخنگوی سفارت چین در ایالات متحده با انتشار بیانیهای مدعی شد: «چین قاطعانه با هر گونه تبادل رسمی یا روابط نظامی میان ایالات متحده و تایوان مخالف است». حال در این میان توافق اخیر که توسط ترامپ و شی برای فروش اپلیکیشن رسانه اجتماعی تیکتاک به سرمایهگذاران آمریکایی میانجیگری شد، زمینه را برای دور تازه گفتگوهای سطح بالا فراهم کرده است.
این دو رهبر قصد دارند در اجلاس آینده منطقهای آسیا و اقیانوس آرام در کره جنوبی دیدار کنند و پس از آن ممکن است ترامپ در اوایل ۲۰۲۶ به پکن سفر داشته باشد و شی در دسامبر همان سال به ایالات متحده بیاید. این تعامل هنوز در حال بررسی است و افراد نزدیک به کاخ سفید گفتهاند که سفر ترامپ به چین به همکاری پکن در مسائل تجاری و تلاشها برای کاهش جریان مواد اولیه مورد استفاده در تولید فنتانیل بستگی دارد.
در همین حال، روابط ایالات متحده با تایوان بهظاهر هر روز نامطمئن میشود.ترامپ، برخلاف بایدن، درباره این که ایالات متحده در صورت حمله چین به تایوان به گزینه نظامی متوسل میشود یا خیر، اجتناب کرده و گفته که اظهار نظر عمومی درباره چنین موضوعی، موقعیت مذاکره او را تضعیف خواهد کرد. ترامپ نیز در مصاحبه ماه اوت با فاکسنیوز، اعلام کرد که شی به او وعده داده که چین در دوران ریاستجمهوریاش به تایوان حمله نخواهد کرد. ترامپ زمان این وعده را مشخص نکرد اما تاکید دارد: «من بسیار صبورم و چین هم بسیار صبور است».
پشت پرده خویشتنداری دولت ترامپ
دولت ترامپ اخیرا ارسال برخی کمکهای نظامی را به تعویق انداخته و به لای چینگته، رئیسجمهور تایوان اجازه توقف در ایالات متحده را نداده؛ اقدامی که منجر به لغو سفر او به آمریکای لاتین شد. این اقدامات در واشنگتن و تایپه سوالاتی را برانگیخته که آیا توافق تجاری با چین برای آمریکا اولویت دارد یا تعامل با تایوان.
افراد نزدیک به کاخ سفید گفتهاند که دولت به شکلی کلی بر بازدارندگی چین از انجام اقدامات نظامی علیه تایوان تمرکز دارد و تایپه را تشویق میکند تا هزینههای خود را برای تقویت توانمندیهایی نظیر پهپادها و مهمات برای تقویت دفاع خود افزایش دهد.
همزمان منابع نزدیک به کاخ سفید گفتند که رد روایت استقلال تایوان، کلید بازدارندگی است، زیرا این کار به چین اهرم نمیدهد تا بهانهای برای درگیری داشته باشد و سناریوی روسیه برای اوکراین را تکرار کند. یک مقام ارشد دولت ترامپ در این باره گفت: «سیاست ایالات متحده حول این محور است که تعاملات شاخه اجرایی با هر دو طرف تنگه تایوان فراهم شود.» در دوران نخست ریاستجمهوری ترامپ، ایالات متحده تعاملات خود را با تایوان افزایش داد و فروش تسلیحات را تقویت کرد.
چالشهای پیشرو
در تماس تلفنی وزرای خارجه آمریکا و چین در ماه ژانویه، روبیو درباره عدم حمایت آمریکا از استقلال تایوان به همتای چینی اش اطمینان داد. پکن سپس این اظهارات را در حساب رسمی خود منتشر کرد بدون اینکه از ایالات متحده در این باره اجازه بگیرد، که این موضوع باعث ناراحتی روبیو شد.
خوانش ایالات متحده از تماس ژانویه بر نگرانیهای روبیو نسبت به «اقدامات تحمیلی» پکن علیه تایوان متمرکز بود. در یکی از برگههای بهروزشده توسط وزارت خارجه ایالات متحده درباره روابط این کشور و تایوان حتی عبارت به کار رفته در دوره ریاست جمهوری بایدن مبنی بر اینکه ایالات متحده از استقلال تایوان حمایت نمیکند، حذف شد. ایوان کاناپاتی، مقام ارشد امنیت ملی که به فرمولبندی سیاست دولت در قبال چین کمک میکند، از مدافعان بهبود توانایی ایالات متحده در بازدارندگی چین از تلاش برای تصرف تایوان از طریق زور است، زیرا پکن همچنان در حال تقویت قدرت نظامی اش است.
تله پکن
در مقالهای که سال گذشته توسط اندیشکده بروکینگز منتشر شد، کاناپاتی استدلال کرد که مقامات ایالات متحده نباید به شکلی علنی اعلام کنند که از استقلال تایوان حمایت نخواهند کرد، زیرا این عبارت شک و تردید در تایوان ایجاد کرده و متحدان را دچار سردرگمی میکند. او پیامی بیطرفانهتر پیشنهاد کرد: «مخالفت با هرگونه تغییر یکجانبه وضعیت موجود».
با این حال، انتظار میرود که شی از هر فرصتی که به واسطه تماس با ترامپ به دست میآورد برای فشار آوردن به رهبر آمریکا برای اتخاذ موضعی قاطع در مخالفت با استقلال تایوان استفاده کند. در همین راستا یون سان، مدیر برنامه چین در مرکز استیمسون، گفت: «هیچ تغییری در سیاست ایالات متحده در مورد تایوان بهسرعت اتفاق نخواهد افتاد.» «چین بهطور مداوم و پیوسته برای حراست از موقعیت خود فشار خواهد آورد تا به جلو حرکت کند و در این روند اعتماد تایوان به تعهدات ایالات متحده را تضعیف کند.»
