جایگاه تونی بلر در شورای صلح غزه کجاست؟
مفسران فلسطینی معتقدند با وجود اینکه بلر در گذشته به عنوان فرستاده صلح به منطقه فرستاده شده بود اما در حق آنها کوتاهی کرده است. آنها استدلال کردهاند که اگر چه او در دوران تصدی خود بر پروژههای اقتصادی نظارت داشته، اما برای توقف گسترش غیرقانونی شهرکسازیهای اسرائیل و کاهش خشونت شهرکنشینان یا پیشبرد تشکیل کشور فلسطین کار چندانی انجام نداده است، و برخی حتی او را به مانعتراشی در برابر تشکیل کشور فلسطین در مقام دوست اسرائیل متهم میکنند
به گزارش تجارت نیوز، با اولتیماتوم ارائه شده به نیروهای حماس به نظر میرسد که وضعیت غزه طی هفته جاری شکل دیگری به خود گیرد. دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا پس از دیدار با بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، طرحی 21 مادهای را برای اداره غزه اعلام کرد که بر اساس آن، این منطقه فلسطینینشین توسط یک دولت موقت متشکل از یک کمیته تکنوکرات از فلسطینیها و سیاستمداران بینالمللی، تحت نظارت «شورای صلح» به ریاست دونالد ترامپ و تونی بلر، نخستوزیر اسبق انگلیس اداره خواهد شد. ترامپ مدعی است اگر اسرائیل و حماس با این پیشنهاد موافقت کنند، جنگ بلافاصله پایان خواهد یافت و اگر حماس این توافق را رد کند، اسرائیل آنچه را که باید انجام دهد، انجام خواهد داد و یک پایان «غمانگیز» در انتظار آنها خواهد بود.
تونی بلر و استیو ویتکافّ با حمایت جرد کوشنر، نقش جدی در تعامل با رهبران عرب نسبت به متقاعد کردن آنها برای پذیرش طرح 21 مادهای ترامپ داشتهاند. به صورتی که در حال حاضر حمایت اعراب به ویژه اماراتیها از این طرح جدی است. اما چرا رئیسجمهور آمریکا تصمیم گرفت کار اصلی در زمینه اجرای این طرح را به «تونی بلر» واگذار کند. چرا نخستوزیر اسبق انگلیس که به واسطه نقشی که در حمله به عراق داشت فردی محبوب در میان جامعه عرب زبان به شمار نمیرود، برای به عهده گرفتن نقشی موقت در تشکیل دولت موقت غزه انتخاب شد؟ اینها سوالاتی است که در این گزارش به آنها پاسخ خواهیم داد.
ترامپ با سپردن مسئولیت اصلی دولت گذار در غزه به بلر میکوشد طرح خود را «چندجانبهتر» و معتبرتر نشان دهد. اگر تنها نام ترامپ در رأس کمیسیون بود، منتقدان آن را پروژهای کاملاً آمریکایی و حتی شخصی تلقی میکردند. حضور بلر – با سابقه نخستوزیری بریتانیا و فعالیتهای دیپلماتیک – به طرح بُعدی بینالمللی میدهد و احتمال پذیرش آن از سوی اروپا و نهادهای جهانی را افزایش میدهد.
اما در عین حال تونی بلر طی سالهای ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۷ نخستوزیر بود و پشت پرده خونینترین جنگهای این دهه منطقه خاورمیانه قرار داشت. او در طول حمله و اشغال عراق به رهبری ایالات متحده در سال ۲۰۰۳ بر اساس ادعاهای دروغین در مورد سلاحهای کشتار جمعی، همراه و همراستا با جورج بوش پسر روند حمله به عراق را هدایت و راهبری کرد. بسیاری در جهان عرب و بریتانیا او را «جنایتکار جنگی» مینامند.
بلر بعدها بهعنوان «نماینده چهارجانبه صلح خاورمیانه» فعالیت داشت. او پس از 10 سال خدمت به عنوان نخست وزیر بریتانیا، در سال 2007 استعفا داد و بلافاصله به عنوان فرستاده خاورمیانه برای گروه چهارجانبه – سازمان ملل، ایالات متحده، اتحادیه اروپا و روسیه – منصوب شد. وظیفه رسمی او حمایت از نهادسازی فلسطینی، توسعه اقتصادی و ارتباط در مورد اصلاحات حکومتی و امنیتی بود. او در اواسط سال 2015 رسما از این سمت هم کناره گیری کرد، اما پروژهها را از طریق موسسه خود ادامه داد.
حالا نیز با گذشت 10 سال در کنار رئیسجمهور آمریکا به عنوان ادارهکنندگان شورای صلح غزه انتخاب شده است. فردی که قرار است به تدوین برنامههای به اصطلاح «روز بعد» برای جنگ اسرائیل علیه غزه کمک کند. برنامهای که موفقیت آن منوط به پذیرش مردم غزه و همکاری کشورهای کلیدی منطقه مانند مصر، قطر و ترکیه است.
بر اساس طرح ایالات متحده، حماس از روند اداره غزه کنار گذاشته و دولتی تشکیل میشود که بعداً به تشکیلات خودگردان اصلاحشده فلسطین تحویل داده خواهد شد. بر اساس گزارشهای رسانههای اسرائیلی و غربی طرح ۲۱ مادهای دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده، تونی بلر فرماندار کل بالفعل منطقه غزه خواهد بود.
طرح ۲۱ مادهای ترامپ
اما طرح 21 مادهای چیست و چرا مقامات غربی آن را برای اداره غزه پس از حماس انتخاب کردهاند. سایت انگلیسیزبان الجزیره در این رابطه مینویسد: «پس از تلاشهای متعدد و جنگهایی که به نسلکشی در غزه منجر شد دونالد ترامپ و تیمش پیشنهاد جدیدی را به رهبران فلسطین و اعراب ارائه کردهاند و مدعی هستند طرح فوق در را برای تشکیل یک کشور مستقل فلسطینی در آینده باز میگذارد؛ موضوعی که اسرائیل بارها آن را رد کرده است.
بر اساس طرح مذکور هر ۴۸ اسیری که هنوز در غزه نگهداری میشوند، در ازای اجازه ورود کمکهای بشردوستانه، مسدود کردن خطوط نبرد و آزادی تعدادی از زندانیان فلسطینی از زندانهای نظامی اسرائیل، از سوی حماس فورا آزاد خواهند شد. این طرح همچنین شامل خلع سلاح حماس، پیشنهاد عفو به جنگجویانی که خشونت را کنار میگذارند و اجازه دادن به دیگرانی که از ترک غزه امتناع میکنند، میشود.»
نکته مهم این است که این طرح مدعی است که هیچ فلسطینی مجبور به ترک سرزمین خود نخواهد شد و میگوید هر کسی که «داوطلبانه» آنجا را ترک کند، اجازه بازگشت به خانههای خود را خواهد داشت. اگر این موضوع در عمل درست باشد، نشانهای از یک چرخش ۱۸۰ درجهای برای ترامپ خواهد بود. او در ماه فوریه (بهمن ماه سال گذشته) آشکارا از پاکسازی قومی و «اشغال» غزه توسط ایالات متحده و بیرون راندن دائمی بیش از دو میلیون نفر از ساکنان این منطقه، که حدود نیمی از آنها کودک هستند، سخن گفت و جهان را شوکه کرد. ترامپ همچنین ویدئویی با بهرهگیری از تواناییهای هوش مصنوعی را منتشر کرد تا دیدگاه خود را برای «ریویرا غزه» به نمایش بگذارد.
بر همین اساس هم حالا و پس از ارائه طرح 21 مادهای دونالد ترامپ، برخی آن را نشاندهنده عدم صداقت رئیسجمهور آمریکا در ایجاد صلحی پایدار در منطقه خاورمیانه و حاکی از یک انحراف دیگر در روند نگرش ترامپ به امور غزه میدانند چرا که او در بحبوحه موجی از شناسایی کشور فلسطین از سوی برخی از کشورهای غربی مانند بریتانیا، فرانسه و کانادا تمایلی به تأیید این موضوع نداشت.
شورای صلح غزه چیست؟
تشکیلاتی که ترامپ به دنبال ایجاد آن است شورای صلح (GITA) نام دارد که به دنبال کسب مجوز سازمان ملل خواهد بود، چرا که کشورهای عربی تأکید کردهاند برای اعمال تغییرات اساسی در غزه به آن نیاز خواهند داشت. تشکیلات فوق در بدو تاسیس تشکیلات خودگردان فلسطین (PA) را به حاشیه خواهد راند و اعراب با علم به اینکه اسرائیل اجازه نمیدهد تشکیلات خودگردان در آینده تحولات منطقه غزه نقش حکومتی داشته باشد، خواستار دریافت مجوز سازمان ملل هستند؛ البته آمریکا مدعی است که از تشکیلات خودگردان خواسته است پیش از تحویل گرفتن قدرت از GITA، که بر بازسازی منطقه محصور فلسطین (غزه) نظارت خواهد کرد، اصلاحات جدی در سیستم اجرایی خود انجام دهد، قانون اساسی اصلاح شدهای را تهیه کرده و انتخابات را برای رئیسجمهور و پارلمان جدید برگزار کند.
علاوه بر این یک نیروی تثبیتکننده بینالمللی، که عمدتاً از کشورهای عربی و مسلمان تشکیل هستند هم، برای تأمین امنیت و آموزش یک نیروی امنیتی جدید فلسطینی در غزه مستقر خواهد شد. «پرابووو سوبیانتو»، رئیسجمهور اندونزی، کشوری با بیشترین جمعیت مسلمان، به مجمع عمومی سازمان ملل متحد گفت که آماده اعزام هزاران نیروی حافظ صلح به غزه است و سخنرانی خود را با کلمه «شالوم» به پایان رساند.
جایگاه بحثبرانگیز بلر در منطقه خاورمیانه
اما نقش تونی بلر، نخستوزیر اسبق انگلیس برای اجرای سیاستهای شورای صلح مدنظر رئیسجمهور آمریکا چیست؟ بلری که با شور و شوق از جورج دبلیو بوش، رئیسجمهور وقت آمریکا، در حمله به عراق حمایت کرد، براساس ادعای موسسه او برآن است تا برای تغییر جهان «ایدههای جسورانه را به واقعیت تبدیل کند».
بر همین اساس، ترامپ او به عنوان رئیس یک نهاد تازه تأسیس به نام «تشکیلات انتقالی بینالمللی غزه یا شورای صلح» انتخاب کرده است تا پس از برکناری حماس، غزه را برای یک دوره انتقالی تا چند سال اداره کند. البته هنوز تونی بلر در مورد پیشنهاد ترامپ اظهار نظری نکرده است؛ در ژانویه 2024 (دیماه 1402)، هنگامی که کانال 12 اسرائیل گزارش داد که بلر در رابطه با طرح «اسکان داوطلبانه» فلسطینیان در غزه با بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر، و بنی گانتز، وزیر سابق کابینه جنگ، در اسرائیل دیدار کرده است، موسسه او این گزارش را «دروغ» خواند.
اگرچه بلر سابقهای طولانی در تعامل با رهبران اسرائیلی و فلسطینی دارد – او بارها با محمود عباس و دیگر رهبران فلسطینی دیدار و همچنین روابط نزدیکی با رهبران اسرائیل برقرار کرده است – اما برای اکثر مردم منطقه، به ویژه صدها هزار عراقی که در طول جنگ کشته شدند، یا میلیونها نفری که در حملهای که چهره منطقه را تغییر داد، آسیب دیدند، چهره ناخوشایندی است.
مفسران فلسطینی معتقدند بلر با وجودی که به عنوان فرستاده صلح به منطقه فرستاده شده بود اما در حق آنها کوتاهی کرده است. آنها استدلال کردهاند که اگرچه او در دوران تصدی خود بر پروژههای اقتصادی نظارت داشته، اما برای توقف گسترش غیرقانونی شهرکسازیهای اسرائیل و کاهش خشونت شهرکنشینان یا پیشبرد تشکیل کشور فلسطین کار چندانی انجام نداده است و برخی حتی او را به مانعتراشی در برابر تشکیل کشور فلسطین در مقام دوست اسرائیل متهم میکنند.
البته کمیسیون یا شورای صلحی که بلر مسولیت آن را برعهده خواهد داشت تحت حمایت سازمان ملل و کشورهای حوزه خلیج فارس خواهد بود تا زمانی که کنترل آن به فلسطینیها منتقل شود و دفتر او نیز اعلام کرده است که از هیچ طرحی که باعث آوارگی مردم غزه شود، حمایت نخواهد کرد.
در همین راستا اگر چه برخی از تشکیل شورای صلح مدنظر رئیسجمهور آمریکا حمایت کردهاند اما برخی آن را به عنوان «تصرف نواستعماری غزه» بدون هیچ تضمین واقعی مبنی بر اینکه رهبر شایسته فلسطینی در آینده اجازه حکومت در این منطقه را خواهد داشت، مورد انتقاد قرار دادهاند. اما این طرح در رسانههای اسرائیل به عنوان گزینهای نسبتاً بهتر در مقایسه با ایدههای افراطیتری که در واشنگتن و تلآویو مطرح میکنند، تبلیغ شده است، به ویژه ایدههایی که حول محور بیرون راندن هرچه بیشتر فلسطینیها از این منطقه محصور ارائه میشود.
