بیماری های شایع دوران سالمندی • مجله تصویر زندگی
افزایش امید به زندگی در دهههای اخیر، یکی از بزرگترین دستاوردهای بشر بوده است. اما در کنار این دستاورد، چالشهایی نیز به وجود آمده است، از جمله افزایش بیماریهای مزمن و وابستگیهای جسمی و ذهنی در دوران سالمندی. با بالا رفتن سن، سیستمهای مختلف بدن به تدریج کارایی اولیه خود را از دست میدهند و برخی اختلالات شایعتر میشوند.
شناخت بیماریهای متداول در سنین بالا نه تنها به پیشگیری کمک میکند، بلکه به خانوادهها امکان میدهد مراقبت بهتری از سالمندان خود به عمل آورند. در این مقاله، ضمن بررسی مهمترین بیماریهای دوران سالمندی، به نقش مراقبتهای خانگی و حضور نیروهای متخصص در حفظ کیفیت زندگی سالمندان خواهیم پرداخت.
تغییرات جسمی در دوران سالمندی
سالمندی بخشی طبیعی از چرخهی زندگی است. با این حال، فرآیند پیری موجب تغییرات فیزیولوژیک متعددی در بدن میشود:
کاهش تراکم استخوان و توده عضلانیافت عملکرد سیستم ایمنیکندی متابولیسم و تغییر در عملکرد کلیه و کبدضعف بینایی و شنواییکاهش تعادل و انعطاف حرکتی
این تغییرات زمینه را برای بروز بیماریهای مختلف فراهم میکنند و لزوم مراقبت پیوسته از سالمندان را دوچندان میسازند.
بیماری های قلبی و عروقی
شایعترین علت مرگومیر در میان سالمندان، بیماریهای قلبی و عروقی است. افزایش فشار خون، تصلب شرایین و بالا بودن کلسترول از مهمترین عوامل خطر محسوب میشوند.
سالمندان مبتلا به این اختلالات، نیازمند پایش منظم فشار خون، کنترل رژیم غذایی و مصرف دقیق دارو هستند. فعالیتهای سبک مانند پیادهروی روزانه نیز میتواند به بهبود جریان خون و سلامت قلب کمک کند.
دیابت نوع دو
دیابت یکی از بیماریهای مزمن و فراگیر در سنین بالا است. تغییر در عملکرد انسولین، کاهش فعالیت بدنی و تغذیه نامناسب از عوامل بروز آن بهشمار میروند.
کنترل قند خون، رعایت رژیم غذایی متعادل و پیگیری منظم پزشکی برای پیشگیری از عوارض جدی مانند زخم پا یا آسیب کلیوی اهمیت فراوان دارد.
آلزایمر و زوال عقل
با افزایش سن، احتمال بروز اختلالات شناختی نیز بیشتر میشود. آلزایمر به عنوان شایع ترین نوع زوال عقل، موجب فراموشی، تغییرات رفتاری و کاهش توانایی انجام امور روزمره میگردد. در چنین شرایطی، همراهی خانواده و فراهم کردن محیطی آرام و ایمن برای بیمار اهمیت ویژهای دارد.
پوکی استخوان و آرتروز
کاهش تراکم استخوان در دوران سالمندی موجب شکنندگی استخوانها و افزایش خطر شکستگی میشود. زنان پس از یائسگی، بیش از سایر گروهها در معرض این بیماری قرار دارند.
از سوی دیگر، آرتروز نیز با ساییدگی مفاصل و دردهای مزمن همراه است و بر تحرک فرد تأثیر میگذارد. درمانهای فیزیوتراپی، تغذیه غنی از کلسیم و فعالیتهای ملایم ورزشی از اقدامات مؤثر در کنترل این بیماریها هستند.
افسردگی و انزوای اجتماعی در سالمندان
تغییرات جسمی، بازنشستگی، از دست دادن عزیزان و کاهش فعالیتهای اجتماعی میتواند منجر به افسردگی در سالمندان شود. نشانههایی مانند بیحوصلگی، اختلال خواب و کاهش اشتها نباید نادیده گرفته شوند.
مشارکت در فعالیتهای گروهی، دیدار با خانواده و دوستان و حفظ تعاملات اجتماعی، نقش مهمی در بهبود روحیه سالمندان دارد.
اهمیت مراقبت از سالمندان در خانه
با توجه به ماهیت مزمن بسیاری از بیماریهای سالمندی، مراقبت منظم و پیوسته در خانه اهمیت ویژهای دارد. در سالهای اخیر، رویکرد به سمت خدمات مراقبت در منزل در حال گسترش است، زیرا این روش ضمن حفظ آرامش روحی سالمند، هزینهها را نیز کاهش میدهد.
در این میان، نقش پرستار بیمار بسیار کلیدی است. این پرستار آموزشدیده میتواند از سالمند در خانه مراقبت کند، داروها را بهموقع مصرف دهد، وضعیت جسمی و علائم حیاتی را کنترل نماید و در صورت بروز علائم خطر، اقدامات لازم را انجام دهد. حضور پرستار در منزل همچنین موجب آرامش خاطر خانواده میشود و از بروز عوارضی مانند افتادن یا زخم بستر پیشگیری میکند.
مطالعات نشان دادهاند که سالمندانی که در خانه خود و در کنار خانواده زندگی میکنند، از نظر روانی وضعیت بهتری دارند. محیط آشنا و صمیمی خانه، اضطراب را کاهش داده و احساس استقلال را تقویت میکند.
با بهرهگیری از پرستاران متخصص، میتوان بسیاری از خدمات درمانی و توانبخشی را در منزل ارائه داد؛ از تعویض پانسمان و تزریقات گرفته تا تمرینات حرکتی و مراقبت تغذیهای.
نقش خانواده در سلامت سالمندان
خانواده مهمترین ستون حمایت از سالمند است. حضور فرزندان و نوهها نه تنها موجب شادی و امید در سالمند میشود، بلکه نقش بزرگی در پیشگیری از افسردگی دارد. آموزش خانوادهها دربارهی نحوهی برخورد صحیح با سالمندان، رعایت رژیم غذایی و تنظیم محیط خانه برای جلوگیری از خطرات احتمالی، بخش مهمی از فرآیند مراقبت محسوب میشود.
آینده مراقبت از سالمندان در ایران
با رشد جمعیت سالمند کشور، نیاز به خدمات مراقبتی و پرستاری بیش از گذشته احساس میشود. خوشبختانه در سالهای اخیر، موسساتی مانند زندگی برتر اکسین با بهرهگیری از پرسنل آموزشدیده، خدمات حرفهای در زمینهی مراقبت از سالمندان، بیماران مزمن و افراد ناتوان ارائه میدهند. این موسسات با رعایت استانداردهای جهانی و تطبیق با نیازهای فرهنگی جامعهی ایرانی، میتوانند جایگزین مطمئنی برای بستریهای طولانیمدت در بیمارستان باشند.
جمعبندی
دوران سالمندی اگر با آگاهی و مراقبت همراه باشد، میتواند مرحلهای آرام، پربار و باکیفیت از زندگی باشد. پیشگیری، تشخیص بهموقع و توجه به جنبههای روحی و اجتماعی سالمندان از اهمیت فراوانی برخوردار است.
بهرهگیری از پرستاران متخصص در منزل یکی از هوشمندانهترین روشهای حفظ سلامت و آرامش سالمندان است. انتخاب درست خدمات مراقبتی، نهتنها کیفیت زندگی سالمند را ارتقا میدهد، بلکه خانواده را از نگرانیهای پیوسته رها میسازد.
