نجات گربه ها از مرگ؛ درمان بیماری FIP گربه دیگر غیرممکن نیست – سلام نو
تا چند سال پیش، تشخیص بیماری FIP یا همان پریتونیت عفونی گربه ها، به معنی خداحافظی با حیوان بود. هیچ درمانی برایش وجود نداشت و بیشتر گربههای مبتلا، ظرف چند هفته جانشان را از دست میدادند. اما در حال حاضر داروهایی مثل رمدسیویر و مولنوپیراویر امید تازهای برای صاحبان گربهها به وجود آوردهاند. در این گزارش ویژه، بررسی میکنیم این داروها چطور جان حیوان را نجات دادهاند و چرا نقش دامپزشک در درمان FIP گربه ها حیاتی است.
FIP چیست و چرا مرگبار بود؟
بیماری fip گربه یا «پریتونیت عفونی گربه ها» از جهش ویروس کرونا در بدن گربه ایجاد میشود. این ویروس در حالت عادی مشکلی ایجاد نمیکند، اما وقتی تغییر شکل میدهد، سلولهای ایمنی بدن گربه را هدف میگیرد. نتیجه این ویروس، التهاب شدید در اندامهای داخلی و در نهایت مرگ حیوان است.
اف آی پی گربه در دو نوع دیده میشود:
نوع مرطوب که باعث تجمع مایع در شکم یا قفسه سینه میشود،نوع خشک که بیشتر روی مغز و چشم اثر میگذارد.
پیش از ۲۰۱۹، دامپزشکان فقط میتوانستند درد گربه را کم کنند، نه جانش را نجات دهند. اما امروز داستان فرق کرده است.
نقطه عطف درمان FIP در گربه ها
در سال ۲۰۱۹، نتایج مطالعهای جهانی منتشر شد که دنیای دامپزشکی را شوکه کرد. در این تحقیق، ۳۱ گربه مبتلا به FIP با داروی جدیدی به نام GS-441524 درمان شدند و نتیجه باورنکردنی بود: ۸۰ درصد آنها کاملاً بهبود یافتند.
از آن زمان، مسیر درمان این بیماری بهطور چشمگیری تغییر کرد. داروهای مشابهی مثل Remdesivir و Molnupiravir هم وارد بازار شدند که اثربخشی آنها حتی از داروی اولیه هم بیشتر بود. امروز دیگر صاحبان گربه در کشورهای مختلف میتوانند به شکل قانونی این داروها را با نسخه دامپزشک تهیه کنند.
درمان بیماری fip گربه چطور انجام می شود؟
درمان اف آی پی گربه کار سادهای نیست و باید زیر نظر دامپزشک انجام شود. معمولاً روند درمان ۸ تا ۱۲ هفته طول میکشد. دامپزشک بسته به نوع بیماری و وضعیت حیوان تصمیم میگیرد درمان بهصورت تزریق یا خوراکی انجام شود.
در هر دو مورد، دوز دارو بر اساس وزن گربه تنظیم میشود و مصرف نادرست میتواند باعث مقاومت ویروسی یا مسمومیت دارویی شود.
داروی رمدسیویر (Remdesivir)
پروتکلهای درمانی با رمدسیویر در گذر زمان تغییر کردهاند. در ابتدا درمان فقط با تزریق صورت میگرفت، چون تصور میشد جذب خوراکی ضعیف است. اما تزریق روزانه در خانه به مدت ۱۲ هفته برای بیشتر صاحبان کار دشواری بود، بهویژه چون محلول دارو اسیدی است و هنگام تزریق میسوزد.
با گذشت زمان و بررسیهای ایمنی، دوز آغازین افزایش یافته و حالا مصرف خوراکی نیز پذیرفته شده است. پژوهش دانشگاه UC Davis نشان داد جذب خوراکی بین ۴۰ تا ۵۰ درصد است، بنابراین در دوز خوراکی باید مقدار دارو دو برابر تزریقی باشد.
در حال حاضر، درمان معمول شامل یکی از دو روش است:
۱. دو هفته تزریق + ده هفته مصرف خوراکی
۲. درمان خوراکی کامل با کپسولها
با این حال، هنوز مشخص نیست آیا تزریق اولیه برای همه گربه های مبتلا به fip ضروری است یا خیر. همچنین احتمال میرود جذب دارو در گربههای بیمار (بهویژه مبتلا به نوع مرطوب FIP) متفاوت از گربههای سالم باشد.
داروی مولنوپیراویر (Molnupiravir)
مولنوپیراویر شباهت زیادی به GS-441524 دارد اما از نظر شیمیایی آنالوگ سیتیدین است نه آدنین. مطالعات مقایسهای کافی بین رمدسیویر و مولنوپیراویر هنوز منتشر نشده است و دوز بهینهی مصرف نیز دقیق مشخص نیست.
این دارو حاشیهی ایمنی کمتری دارد و مصرف دوزهای بالا میتواند موجب کاهش شدید گلبولهای سفید خون (لوکوپنی) و سایر عوارض شود. در مطالعهی منتشرشده در مورد این دارو، ۳۰ گربه که به رمدسیویر پاسخ نداده بودند با مولنوپیراویر درمان شدند و نتایج نشان داد نرخ بهبودی و عود بیماری مشابه رمدسیویر است.
از آنجا که رمدسیویر سابقه استفادهی بیشتری دارد و دادههای بالینی آن وسیعتر است، همچنان بهعنوان درمان اصلی اولیه توصیه میشود.
درمان fip چقدر هزینه دارد؟
درمان FIP ارزان نیست، اما در مقایسه با چند سال قبل، بسیار مقرونبهصرفهتر شده است. قیمت داروها بسته به نوع، وزن گربه و کشور متفاوت است. در ایران هم برخی کلینیکها و بیمارستان های معتبر مثل بیمارستان مرکزی که یک بیمارستان دامپزشکی شبانه روزی در تهران است با استفاده قانونی از دارو، درمان را با هزینه مناسب انجام میدهند.
چرا نقش دامپزشک حیاتی است؟
یکی از بزرگترین اشتباهات صاحبان حیوانات خانگی این است که به داروهای غیرمجاز یا توصیههای اینترنتی اعتماد میکنند. برخی افراد همچنان داروهای FIP را از بازار سیاه یا فروشگاههای آنلاین بدون مجوز تهیه میکنند؛ اقدامی خطرناک که ممکن است نهتنها درمان نکند بلکه جان گربه را هم بگیرد.
دامپزشک با بررسی آزمایش خون، سونوگرافی و علائم بالینی، نوع دقیق FIP را مشخص کرده و برنامه درمانی مطمئن و ایمن ارائه میدهد. طبق گزارش مؤسسه دامپزشکی UC Davis نود و پنج درصد گربههایی که در هفته اول درمان زنده میمانند، در نهایت بهبود کامل پیدا میکنند.
پایش درمان
پایش دقیق و ارتباط با دکتر معالج حتی به صورت سوال آنلاین از دامپزشک در طول درمان اهمیت حیاتی دارد. دامپزشک باید تعیین کند کدام گربهها به افزایش دوز یا تمدید مدت درمان نیاز دارند. در تحقیقات جدید، شاخصهایی موسوم به «نقاط عطف درمانی» در حال بررسیاند تا بتوان از آنها برای پیشبینی روند بهبود استفاده کرد.
پایش شامل موارد زیر است:
بررسی بهبود علائم fip گربه و کاهش التهابهاارزیابی مایع تجمعیافته در بدنکنترل شاخصهای بیوشیمیایی خون بهصورت ماهانه در طول درمان و پس از آن
در گربههای مبتلا به FIP خشک، عصبی یا چشمی، تشخیص و پایش سختتر است، چون تغییرات بیوشیمیایی خفیفترند و حتی پس از درمان ممکن است ناهنجاریهای عصبی خفیفی باقی بماند.
عوامل مؤثر بر پیش آگهی و موفقیت درمان
شدت علائم در زمان مراجعه، مهمترین عامل تعیینکنندهی موفقیت درمان است. بهطور کلی حدود ۸۵ درصد از گربههای درمانشده زنده میمانند و اگر گربه هفتهی اول درمان را پشت سر بگذارد، احتمال نجاتش به بیش از ۹۵ درصد میرسد.
از آنجا که روند پیشرفت بیماری fip گربه سریع است، تشخیص زودهنگام و آغاز فوری درمان اهمیت زیادی دارد. با این حال، تشخیص قطعی FIP ممکن است به تأخیر بیفتد، چون تأیید نهایی معمولاً با آزمایش بافت (هیستوپاتولوژی) یا PCR از مایع تجمعیافته در بدن یا مایع مغزی-نخاعی انجام میشود.
در بیشتر موارد، درمان در همان مرحلهی «ظن قوی بالینی» آغاز میشود، تا حیوان زمان طلایی درمان را از دست ندهد. در عین حال، نباید درمانهای تجربی بدون آزمایش انجام شود، زیرا مقاومت دارویی به این داروهای حیاتی در حال افزایش است.
گزارشهایی از گربههایی مشاهده شده که از ابتدا به دارو مقاوم بودهاند یا مقاومت در طول درمان ایجاد شده است؛ این مقاومت گاهی جزئی (نیاز به دوز بالاتر) بوده و گاهی کامل.
جمع بندی
اگر تا چند سال پیش بیماری FIP گربه برای صاحبان این حیوان کابوس بود، امروز میتوان گفت این بیماری دیگر پایان راه نیست. درمانهای جدید، نرخ بهبودی را به بیش از ۸۵ درصد رساندهاند. اما مهمترین نکته این است که هیچ درمانی بدون نظارت دامپزشک ایمن نیست.
اگر گربهتان بیحال است، تب دارد، وزن کم میکند یا شکمش ورم کرده، وقت را تلف نکنید و با دامپزشک مشورت کنید. شاید چند سال پیش این جمله واقعیت نداشت، اما امروز میتوان گفت: اگر به موقع اقدام کنید شانس خوبی برای درمان بیماری fip گربهتان وجود دارد.
