نقشه راه شورای همکاری خلیج فارس برای جذب ۱ تریلیون دلار سرمایهگذاری سبز
شورای همکاری خلیج فارس (GCC) طی سالهای اخیر به دلیل برخورداری از منابع عظیم انرژی خورشیدی و موقعیت جغرافیایی ویژه، به یکی از جذابترین مناطق جهان برای توسعه انرژیهای پاک و سرمایهگذاری اقلیمی تبدیل شده است. این منطقه با داشتن کمترین هزینه تولید انرژی خورشیدی در جهان، فرصت منحصربهفردی دارد تا به یک قطب اصلی سرمایهگذاری مستقیم خارجی (FDI) سبز بدل شود.
به گزارش تجارت نیوز، مسائل اقلیمی در دهه اخیر به یکی از مهمترین محرکهای اقتصادی جهان تبدیل شده است. بسیاری از کشورها و شرکتهای بزرگ بینالمللی، سرمایهگذاریهای کلانی را به سمت پروژههای پایدار، انرژیهای تجدیدپذیر و فناوریهای کمکربن هدایت کردهاند. در این میان، کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس (GCC) به دلیل دارا بودن منابع عظیم انرژی خورشیدی ارزان و اهداف بلندپروازانه در زمینه انتشار صفر خالص، پتانسیل بالایی برای تبدیل شدن به یک قطب مهم در جذب سرمایهگذاریهای سبز دارند. اما واقعیت این است که سهم منطقه از جریان عظیم سرمایهگذاری سبز جهانی هنوز بسیار محدود است و برای تحقق این ظرفیت، نیاز به اصلاحات عمیق در سیاستگذاری و فضای سرمایهگذاری وجود دارد.
سرمایهگذاری سبز در جهان و جایگاه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس (GCC)
طبق گزارش Strategy & Middle East، بین سالهای ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴ بیش از یک تریلیون دلار سرمایهگذاری مستقیم خارجی (FDI) سبز در جهان صورت گرفته است. در این میان، تنها ۲۴ میلیارد دلار به سه کشور عربستان سعودی، امارات متحده عربی و عمان اختصاص یافته است. این در حالی است که همین سه کشور در همین دوره، ۱۳۲ میلیارد دلار در پروژههای سبز خارج از منطقه سرمایهگذاری کردهاند.
از نظر تعداد قراردادها نیز، بین سالهای ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴ این سه کشور مجموعاً ۲۹ قرارداد سرمایهگذاری سبز خروجی و تنها ۱۰ قرارداد ورودی داشتهاند. این آمار نشان میدهد که علیرغم ظرفیتهای عظیم، شورای همکاری خلیج فارس تنها حدود ۲ درصد از کل سرمایهگذاری مستقیم خارجی سبز جهانی را جذب کرده است.
مزیتهای رقابتی GCC در حوزه انرژی پاک
شورای همکاری خلیج فارس یکی از ارزانترین مناطق جهان برای تولید انرژی خورشیدی است. به گونهای که ۶ مورد از ۱۰ پروژه خورشیدی کمهزینه دنیا در کشورهای عضو این شورا قرار دارند. این مزیت بزرگ میتواند این منطقه را به مقصدی جذاب برای سرمایهگذاران سبز بینالمللی تبدیل کند.
بر اساس طبقهبندی اختصاصی «هفت سبز» که توسط Strategy & Middle East معرفی شده، سرمایهگذاریهای سبز جهانی شامل حوزههایی مانند هیدروژن و آمونیاک، انرژیهای تجدیدپذیر، صنایع سبز، باتریها، خودروهای برقی و هیدروژنی، ساختوساز پایدار و جذب کربن میشوند.
در دوره ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴، حدود ۵۳ درصد از کل سرمایهگذاریهای بزرگ جهانی در همین بخشهای سبز بوده است. از این میان، سه حوزه هیدروژن و آمونیاک، انرژی تجدیدپذیر و باتریها به تنهایی ۸۰ درصد سرمایهها را جذب کردهاند.
توزیع سرمایهگذاریها در کشورهای منطقه
سرمایهگذاریهای خروجی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس (GCC) عمدتاً روی پروژههای هیدروژن و آمونیاک در مصر و موریتانی متمرکز بوده است. در مقابل، قراردادهای ورودی بیشتر از سوی چین، هند و ایالات متحده با تمرکز بر خودروهای برقی و هیدروژنی منعقد شدهاند.
از میان کشورهای منطقه، عربستان سعودی با ۱۲.۶ میلیارد دلار بیشترین سرمایه ورودی را به خود جذب کرده است. پس از آن عمان با ۸.۹ میلیارد دلار قرار دارد که بخش قابل توجهی از آن مربوط به دو پروژه بزرگ آمونیاک سبز و فولاد سبز تحت حمایت هند است.
روند جهانی سرمایهگذاری سبز
دوران پساکرونا (۲۰۲۲ و ۲۰۲۳) نقطه اوج سرمایهگذاریهای اقلیمی بود. اما در سال ۲۰۲۴ توجه سرمایهها تا حدی به سمت حوزههایی مانند هوش مصنوعی و نیمهرساناها چرخید. با این حال، سرمایهگذاری مستقیم خارجی سبز در همان سال به ۱۵۸ میلیارد دلار رسید که سه برابر سطح سال ۲۰۲۰ بود. این نشان میدهد که علیرغم تغییرات مقطعی، سرمایه سبز همچنان جایگاه قدرتمندی در اقتصاد جهانی دارد.
اقدامات کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس (GCC) و نمونههای موفق
کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس گامهایی در جهت توسعه سرمایهگذاری سبز برداشتهاند:
عربستان سعودی: راهاندازی چارچوب تأمین مالی سبز و انتشار اوراق قرضه سبز دولتی به ارزش ۱.۷ میلیارد دلار.
عمان: امضای توافقنامههای بزرگ جذب سرمایه در حوزه هیدروژن سبز.
امارات متحده عربی: توسعه چارچوبهای تأمین مالی پایدار و جذب سرمایهگذاری در پروژههای نوآورانه.
توصیههای استراتژیک برای جذب سرمایه سبز
برای تبدیل پتانسیلهای موجود به جریان واقعی سرمایه، گزارش Strategy & Middle East چهار راهبرد کلیدی پیشنهاد میکند:
۱. تقویت سیاستگذاریها: تصویب قوانین زیستمحیطی سختگیرانه و شفاف مشابه قانون IRA آمریکا یا معامله سبز اتحادیه اروپا.
۲. کاهش ریسک سرمایهگذاری: ایجاد ابزارهایی مانند اوراق قرضه سبز، صندوقهای حمایتی و قراردادهای تضمین سرمایهگذاری بلندمدت.
۳. توسعه صنعتی سبز: حمایت از صنایع نوظهور مانند هیدروژن سبز، مواد کمکربن و اقتصاد چرخشی با استفاده از انرژی پاک ارزان و نیروی کار متخصص.
۴. سرمایهگذاری استراتژیک خارجی: مشارکت در پروژههای جهانی برای انتقال فناوری و بازگرداندن سرمایه و دانش به منطقه.
کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در آستانه یک فرصت تاریخی قرار دارند. از یک سو، جهان بیش از هر زمان دیگری به سمت سرمایهگذاریهای سبز حرکت میکند و از سوی دیگر، این منطقه دارای منابع بینظیر انرژی خورشیدی ارزان و موقعیت جغرافیایی راهبردی است. با این حال، تا امروز تنها بخش کوچکی از این ظرفیت بالفعل شده است.
اگر دولتهای منطقه بتوانند با اصلاح قوانین، ایجاد شفافیت، کاهش ریسک سرمایهگذاری و ارائه مشوقهای واقعی، محیطی جذاب برای سرمایهگذاران بینالمللی فراهم کنند، میتوانند شورای همکاری خلیج فارس را به یک مرکز جهانی سرمایهگذاری سبز تبدیل کنند. این مسیری است که علاوه بر جذب میلیاردها دلار سرمایه، به تحقق اهداف اقلیمی و متنوعسازی اقتصاد نیز کمک خواهد کرد.
