از ظهور تا افول؛ نگاهی جذاب به سامانه پدافندی گنبد آهنین
ارسال شده توسط: علیرضا قادرمیهنی 29 مهر 1403 ساعت 12:05
ضعف عملیاتی سامانه پدافند گنبد آهنین در عملیات‌های وعده صادق 1 و 2 به وضوح آشکار شد. در ادامه با مشخصات این سپر دفاع هوایی آشنا می‌شویم.
صهیونیست‌ها از همان زمانی که اراضی فلسطین را اشغال کردند تا به امروز، همواره با حزب الله و حماس درگیر بوده‌اند. در دهه 90 میلادی، نیروهای حزب الله لبنان بارها به سمت مراکز جمعیتی شمال اسرائیل موشک پرتاب کردند و توانستند مناطق مختلفی از آن‌ها را به چالش بکشند.
با اینکه موشک باران اسرائیل تلفات جانی زیادی در پی نداشت، اما صهیونیست‌ها به فکر تولید یک سامانه دفاعی پیشرفته افتادند تا بتواند در بردهای کوتاه، با اهداف متخاصم درگیر شود. ایالات متحده آمریکا در همان سال‌ها هشدار داد که برنامه اسرائیل محکوم به شکست خواهد بود و به نتیجه نخواهد رسید و به همین خاطر هیچ گونه تلاش جدی برای تداوم کار صورت نگرفت.
مشخصات سامانه پدافند گنبد آهنین
در سال 2006 میلادی و همزمان با وقوع دومین نبرد خونین بین لبنان و اسرائیل، حزب الله اقدام به پرتاب 4000 تیر راکت به سمت شهرهای شمال کرد و توانست حیفا را مورد هدف قرار دهد. از زمانی صهیونیست‌ها تلاش جدی خود را برای ساخت و طراحی سامانه گنبد آهنین آغاز کردند که 195 غیرنظامی کشته و زخمی شدند و حدود 12 هزار ساختمان آسیب دیدند.
یک سال پس از پایان جنگ با لبنان، اسرائیل توانست بعد از برنامه‌ریزی‌های بسیار و بررسی گزینه‌های متعدد روی میز، سامانه‌ای به نام گنبد آهنین را با تلاش شرکت رافائل توسعه دهد. نکته جالب اینکه اسم سامانه و موشک آن را مسئول پروژه انتخاب کرده است. از قضا قرار بود که این سپر موشکی کوتاه برد از سال 2009 میلادی به خدمت ارتش درآید، اما چالش‌های مالی و مشکلات بودجه باعث شد تا برنامه ورود به ارتش تا سال 2011 به تعویق بیفتد.
افسانه‌ای به نام گنبد آهنین
به طور کلی اسرائیل برای مقابله با راکت‌های کوتاه برد و گلوله‌های توپخانه لبنان، سامانه کوتاه برد گنبد آهنین را توسعه داد. شرکت رافائل به کمک صنایع هوافضای رژیم صهیونیستی روی این پروژه کار کردند. هر آتشبار از این سامانه حدود 50 میلیون دلار قیمت دارد و هزینه هر تیر موشک به 20 هزار دلار می‌رسد.
با توجه به اعداد و ارقام فوق می‌توان گفت که گنبد آهنین یک سامانه پرخرج است، زیرا باید با گلوله‌های خمپاره و راکت‌های ارزان لبنان و سایر دشمنان مقابله کند. همچنان جزئیاتی از نحوه ساخت و پروژه منتشر نشده، اما با توجه اطلاعاتی که در دست داریم و شرکت سازنده می‌توان گفت که خصوصیات و نحوه عملکرد آن به شرح ذیل خواهد بود.
بیشتر بخوانید:
مقایسه سامانه پدافند هوایی تاد با اس ۴۰۰ ؛ آمریکایی یا روسی، برتری با کدام است؟
اجزای اصلی سامانه
سامانه گنبد آهنین از سه جزء اساسی تشکیل شده است:
رادار چندمنظوره EL/M-2084 محصول شرکت Elta Systemsمرکز کنترل سلاح و مدیریت نبرد محصول شرکت Mprestواحد آتش به همراه رهگیر تامیر محصول شرکت رافائل
رادار گنبد آهنین
رادار EL/M-2084 را شرکت اِلتا سیستمز که یکی از شرکت‌های تولید جنگ افزار اسرائیل است، می‌سازد. این رادار از نوع آرایه فازی فعال چندمنظوره سه بعدی است و در باند S کار می‌کند. EL/M-2084 می‌تواند هواگردهای عادی را در ارتفاع 300 تا 350 کیلومتری و گلوله‌های خمپاره و راکت‌ها را از فاصله 100 کیلومتری رهگیری کند.
میزان پوشش این رادار در حالت ثابت به 120 درجه و در حالتی که می‌چرخد به 360 درجه می‌رسد. همان‌طور که اشاره کردیم، این رادار چندمنظوره بوده و می‌تواند در یک زمان هم کشف هدف را بر عهده بگیرد و هم با آن درگیر شود و به این ترتیب نیاز به رادارهای دیگر را از بین می‌برد.
نحوه قرارگیری اپراتورها
علاوه بر این EL/M-2084 یک رادار مقیاس پذیر است و می‌توان بسته به نوع مأموریت، از تعداد ماژول‌های گیرنده و فرستنده آن کم کرد و بدین ترتیب قدرت آن را کاهش یا افزایش داد. یکی از مزایای مهم رادار گنبد آهنین، قابل حمل بودن آن است که به راحتی روی یک خودرو 6*6 سوار شده و در عرض 20 دقیقه نصب و فعال می‌شود.
مرکز کنترل سلاح و مدیریت نبرد
قلب تپنده سامانه گنبد آهنین، مرکز کنترل سلاح و مدیریت نبرد است. این بخش سوار یک خودرو 6*6 می‌شود و قابل جابه‌جایی است و وظیفه دریافت اطلاعات از رادار، تحلیل و محاسبات و صدور دستور شلیک موشک تامیر را بر عهده دارد. سیستم عامل این مرکز ویندوز بوده و زبان برنامه‌نویسی آن نت فریم ورک است.
نرم‌افزار این سیستم را شرکت Mprest توسعه داده و به گونه‌ای آن را طراحی کرده که بتواند ضمن دریافت اطلاعات از رادار، محاسبات مربوطه را انجام داده و رهگیر تامیر را تا اصابت به هدف، هدایت کند. فرآیند رهگیری در مرکز کنترل به صورت خودکار انجام می‌شود و اپراتورها هم می‌توانند این وظیفه را به عهده بگیرند.
در کنار مرکز کنترل سلاح و مدیریت نبرد، شاهد تعبیه یک منبع تأمین جریان برق و مرکز انتقال اطلاعات سیار هستیم که وظیفه دارند اطلاعات را به مرکز ارسال کنند. لازم به ذکر است که از طریق همین مرکز، کل سامانه گنبد آهنین می‌تواند به شبکه پدافندی سراسری اسرائیل متصل شود و حتی با سپر موشکی ایالات متحده آمریکا هم ارتباط برقرار کند.
بیشتر بخوانید:
معرفی سامانه پدافند موشکی تاد ؛ سپر ضد بالستیک آمریکا به اسرائیل رسید؟
واحد کنترل آتش و رهگیر تامیر
سامانه گنبد آهنین از چندین آتشبار تشکیل شده که هر یک از آن‌ها مجهز به 3 پرتابگر یا لانچر هستند. هر یک از لانچرها می‌تواند تا 20 موشک را در خود جای دهد و همواره آماده شلیک است. به طور دقیق اطلاعاتی از رهگیر تامیر نداریم، اما احتمالا یک موشک تک مرحله‌ای با سوخت جامد، طول 3 متر و قطر 16 سانتی متری است و 90 کیلوگرم وزن دارد.
نهایت سرعتی که از این رهگیر انتظار می‌رود، 2.2 ماخ و سقف برد آن 4 تا 70 کیلومتر است. موشک تامیر به کمک دو ردیف 4 تایی از بالک‌ها قابل کنترل است و در نوک آن فیوز مجاورتی و حسگر الکترواپتیکال نصب شده تا صحت و دقت موشک را افزایش دهد. در قسمت زیرین فیوز و سنسور هم سرجنگی موشک با 11 کیلوگرم وزن قرار گرفته است.
عملکرد سامانه گنبد آهنین چگونه است؟
نحوه عملکرد سامانه گنبد آهنین به این صورت است که ابتدا رادار EL/M-2084 هدف را اعم از راکت یا خمپاره شناسایی کرده و سپس اطلاعات آن را به مرکز کنترل سلاح و مدیریت نبرد ارسال می‌کند. نرم افزار این مرکز به محاسبه و تحلیل اطلاعات پرداخته و محل اصابت هدف را مشخص می‌کند.
اگر هدف در منطقه تحت حفاظت و برد سامانه باشد، دستور شلیک رهگیر صادر می‌شود و در غیر این صورت موشک تامیر شلیک نخواهد شد. در مسیر حرکت موشک به سمت هدف، اطلاعات مربوط به موقعیت آن به صورت لحظه به لحظه از طریق مرکز کنترل به رهگیر ارسال می‌شود تا زمانی که به هدف اصابت کرده و آن را منهدم سازد.
انهدام دو راکت توسط گنبد آهنین
اغلب سامانه‌های پدافند موشکی به حالت آماده باش هستند و معمولا به ندرت عملیاتی و آماده شلیک می‌شوند، اما گنبد آهنین بر خلاف سایر سپرهای موشکی، به صورت گسترده در میدان نبرد مورد استفاده قرار گرفته و طبق آنچه ارتش اسرائیل اعلام کرده است، توانسته در درگیری‌های 2012 و 2014 به ترتیب 421 و 735 راکت و خمپاره را رهگیری کند.
علاوه بر این به ادعای رسانه‌های رژیم صهیونیستی، در سال 2018 حدود 20 راکت از سوریه و از طرف سپاه پاسداران به جولان شلیک شده که 16 تیر رهگیری و منهدم شده است. در حال حاضر 10 آتشبار از گنبد آهنین در مرزهای اسرائیل مستقر شده و آن‌ها تصمیم دارند که 5 آتشبار دیگر اضافه کنند.
رهگیری راکت های حماس در 2021
گزارش‌ها حاکی از این است که سامانه گنبد آهنین توانسته تا سال 2020 میلادی، 2000 راکت را رهگیری کند و از بین ببرد. همچنین در سال 2021 و به نقل از رسانه‌های صهیونیستی، 1500 موضع حماس هدف حمله قرار گرفته و 200 نفر از نیروهای آن‌ها به شهادت رسیده‌اند.
وعده صادق 1 و 2
رژیم صهیونیستی سال‌هاست که توی بوق و کرنا کرده‌اند که سامانه نفوذ ناپذیر گنبد آهنین تمام اهداف متخاصم را رهگیری می‌کند و هیچ موشکی نمی‌تواند از چنگال آن بگریزد. در وعده صادق 1 دیدیم که موشک‌های کروز و بالستیک سپاه پاسداران با قدرت از سد سامانه‌های پوشالی اسرائیل نفوذ و به اهدافی در دل تل آویو و حیفا اصابت کردند.
همچنین در عملیات وعده صادق 2 به وضوح ضعف سپرهای موشکی اشغالگران سرزمین فلسطین آشکار شد و نه تنها گنبد آهنین، بلکه سامانه‌های پیکان و فلاخن داوود هم از کار افتادند و اغلب موشک‌های بالستیک به مقصد رسیدند. به نظر می‌رسد دوران اوج این سیستم‌های دفاع هوایی به سر آمده و آمریکا و متحدانش باید به فکر تجهیزات پیشرفته‌تری در خاورمیانه باشند!
مشتریان گنبد آهنین
نخستین کشوری که سفارش این سامانه را به اسرائیل داد، آذربایجان بود. این کشور در سال 2016 خواهان دریافت این سپر موشکی بود و اطلاعاتی از جزئیات سفارش در دست نیست. دو سال بعد کشور رومانی 5 آتشبار گنبد آهنین را سفارش داد و خریداری کرد. در سال 2019 هم ایالات متحده دو گردان از این سیستم را که شامل 12 پرتابگر، دو رادار و 480 موشک است، سفارش داد. نسخه‌ای که تحویل آمریکا داده شده متحرک است و روی کامیون HEMTT سوار می‌شود.
در گجت نیوز بخوانید: آیا موشک های ایران قادر به عبور از پدافند آمریکایی تاد در اسرائیل هستند؟ تقابل جنگنده پرچم دار روسی با اف ۱۶ آمریکایی به رسوایی بزرگ ختم شد پهپاد UR6000 چینی‌ها: تحولی بزرگ در فناوری پهپادها معرفی جنگنده صاعقه ؛ با عقاب بمب افکن ایرانی آشنا شوید
