چه کشورهایی جنگنده سوئدی JAS 39 Gripen را در اختیار دارند؟

سازنده: SAAB

Gripen توسط SAAB، یک شرکت سوئدی با سابقه طولانی در صنعت هوافضا و دفاع طراحی و تولید شده است. SAAB که در سال ۱۹۳۷ تأسیس شد، به یکی از تولیدکنندگان پیشرو هواپیماهای نظامی و همچنین سیستم های پیشرفته برای بخش های غیرنظامی و دفاعی تبدیل شده است. برنامه توسعه گریپن، که در دهه ۱۹۸۰ آغاز شد، به منظور طراحی و ساخت یک هواپیمای جنگنده سبک وزن و انعطاف پذیر به نیروی هوایی سوئد که قادر به عملیات در طیف گسترده ای از شرایط باشد، راه اندازی شد. توسعه این جنگنده دوره جدیدی را در پیگیری فناوری پیشرفته هوافضا در این کمپانی رقم زد.

تاریخچه مختصری از گریپن

داستان گریپن در اواخر دهه ۱۹۸۰ آغاز شد، زمانی که دولت سوئد به دنبال جایگزینی ناوگان قدیمی خود از هواپیماهای Saab 37 Viggen بود. SAAB وظیفه توسعه نسل بعدی جنگنده ای را داشت که بتواند نیازمندی های ماموریت های هوا به هوا و هوا به زمین را برآورده کند. نتیجه JAS 39 بود که در آن JAS مخفف Jakt (جنگنده)، Attack (حمله) و Spaning (شناسایی) است – که بر قابلیت های چند منظوره این هواپیما تأکید دارد.

اولین نمونه این جنگنده در سال ۱۹۸۸ به پرواز درآمده و در سال ۱۹۹۳، جنگنده گریپن وارد خدمت نیروی هوایی سوئد شد. این هواپیما به گونه ای طراحی شده بود که چابک، مقرون به صرفه باشد و بتواند از فرودگاه های کوتاه تر و کمتر توسعه یافته به پرواز درآید، که این ویژگی اساسی در استراتژی دفاعی سوئد است. جثه کوچک این هواپیما، همراه با آویونیک پیشرفته، آن را به یک ابزار عالی برای جنگ مدرن تبدیل می کند.

در طول زمان، ساب به طور مداوم Gripen را بروز کرده و نسخه های جدیدی را برای پاسخگویی به نیازهای روزافزون ارتش های مدرن تولید می کرد. مدل های Gripen C/D در اوایل دهه ۲۰۰۰ وارد خدمت شدند و در سال ۲۰۱۷ بود که Gripen E پیشرفته تر، با سیستم های آویونیک پیشرفته، رادار بهتر و قابلیت تسلیحاتی بیشتر، عملیاتی شد. این تکامل مداوم تضمین می کند که Gripen همچنان یک رقیب برتر در بازار جهانی جت های جنگنده است.

دسترسی جهانی گریپن: کشورهایی که این هواپیما را در اختیار دارند

از زمان معرفی، گریپن توسط چندین کشور مورد استفاده قرار گرفته است، هم به دلیل فناوری پیشرفته و هم هزینه عملیاتی نسبتا پایین آن در مقایسه با سایر جنگنده های غربی. این کشورها به توانایی استثنایی گریپن برای اجرای سناریوهای مختلف رزمی، از نبرد هوایی تا پشتیبانی زمینی، پی برده اند.

سوئد: به عنوان زادگاه گریپن، سوئد بزرگترین اپراتور آن باقی مانده است. نیروی هوایی سوئد برای دفاع ملی و مشارکت در ناتو به گریپن متکی است.

برزیل: در یکی از مهمترین داستان های موفقیت بین المللی گریپن، برزیل ده ها فروند هواپیمای Gripen E را برای نوسازی ناوگان خود سفارش داده است. این معامله نقطه عطفی برای SAAB بود و جذابیت بین المللی گریپن را برجسته کرد.

جمهوری چک: جمهوری چک یکی از اولین کشورهایی بود که در خارج از سوئد، از گریپن بهره برداری کرد و امروز نیز ناوگانی از این جت های جنگنده را در اختیار دارد.

مجارستان: مجارستان از هواپیماهای Gripen C/D استفاده می کند که بخشی از تعهدات این کشور به سازمان ناتو هستند. گریپن نقش مهمی در ماموریت های پلیس هوایی مجارستان در سراسر اروپا ایفا کرده است.

آفریقای جنوبی: نیروی هوایی آفریقای جنوبی از گریپن به عنوان یک جنگنده چند منظوره برای ماموریت های دفاع هوایی و پشتیبانی زمینی استفاده می کند. گریپن ارتقاء مهمی برای نیروی هوایی این کشور بود و بعد جدیدی از قابلیت های تکنولوژیکی را به ناوگان هوایی این کشور اضافه کرد.

تایلند: تایلند نیز جنگنده های گریپن را در اختیار داشته و یکی از اولین خریداران این جنگنده در آسیا بوده است. ناوگان گریپن نیروی هوایی تایلند جزء مهمی از استراتژی دفاعی این کشور است.

بریتانیا: در حالی که بریتانیا یک اپراتور کامل برای این جنگنده سوئدی نیست، از هواپیمای گریپن برای آموزش و تمرین استفاده می کند، موضوعی که بر سازگاری و چندمنظوره بودن این هواپیما برای شرکای ناتو تاکید دارد.

چرا گریپن اینقدر محبوب است؟

محبوبیت گریپن در میان نیروهای هوایی خارجی را می توان به چندین عامل کلیدی نسبت داد. اولاً، مقرون به صرفه بودن آن برای خریداران خارجی بسیار جذاب است. برخلاف جنگنده‌های بزرگتر و گران‌تر مانند F-35، گریپن به کشورهایی که بودجه کمتری دارند، راه‌حل مؤثری را بدون قربانی کردن قابلیت‌های پیشرفته ارائه می‌دهد. توانایی آن برای عملیات از باندهای هوایی کوتاه و ناهموار، همراه با بهره وری عالی سوخت، آن را برای کشورهایی با زیرساخت های محدود ایده آل می کند.

یکی دیگر از قابلیت های جذاب جنگنده گریپن همه کاره بودن آن است. گریپن می تواند برای طیف وسیعی از ماموریت ها، از برتری هوایی گرفته تا پشتیبانی نزدیک هوایی، شناسایی و حتی عملیات دریایی مورد استفاده قرار گیرد. رادار پیشرفته، سیستم های آویونیک مدرن و معماری باز این امکان را به آن می دهد تا خود را با شرایط متغیر ماموریت تطبیق داده و با جدیدترین سیستم های تسلیحاتی همگام شود.

علاوه بر این، گریپن دارای یک رکورد ایمنی قابل توجه است، با طراحی پیشرفته ای که تضمین می کند می تواند در طیف وسیعی از محیط های چالش برانگیز کار کند. طراحی “کانارد دلتا” این جنگنده (ترکیبی از بال دلتا و تثبیت کننده های کوچک کانارد) چابکی را تضمین می کند و آن را در نبردهای هوایی بسیار موثر می سازد.

آینده جنگنده گریپن

با توسعه مداوم ساب گریپن و علاقه روزافزون کشورها از سراسر جهان، آینده این هواپیمای همه کاره امیدوارکننده به نظر می رسد. با معرفی نسخه‌های جدیدتر مانند Gripen E، انتظار می‌رود که میراث گریپن در زمینه مقرون به صرفه بودن، سازگاری و عملکرد چشمگیر همچنان حفظ شود. طراحی شده برای ماموریت های چند منظوره، ترکیبی از فناوری پیشرفته، هزینه های عملیاتی کم و سازگاری با استانداردهای ناتو، گریپن را به گزینه ای جذاب برای نیروهای هوایی شناخته شده و در حال ظهور تبدیل می کند. در شرایطی که نیازهای دفاعی تکامل می یابد، گریپن آماده است تا یک بازیگر کلیدی در هوانوردی نظامی جهانی باقی بماند و راه حلی انعطاف پذیر و مقرون به صرفه را برای سناریوهای رزمی مدرن به کشورها ارائه دهد.