تهران دیگر امکان گسترش ندارد
معصومه ابتکار، رئیس اسبق سازمان محیط زیست ایران در برنامه مقتصاد تجارت‌نیوز:
لینک کوتاه کپی شد
یکی از بحث‌های مهم این روزها دولت طرح انتقال پایتخت است. انتقال پایتخت از سال‌های پیش مورد بحث بوده اما امروز این بحث به دلیل مسائل زیست محیطی بسیار جدی شده است.
به گزارش تجارت نیوز،
معصومه ابتکار، رئیس اسبق سازمان محیط زیست گفت: «تهران دیگر قابلیت توسعه ندارد. حتی اگر پایتخت منتقل نشود هم باید برای تهران فکری کرد.»
معصومه ابتکار، رئیس اسبق سازمان محیط زیست:
این مطالعات و بحث انتقال پایتخت، سال‌هاست که مطرح می‌شود و بحث جدیدی نیست و احتمالا آقای پزشکیان هم گزارش‌های قبلی را دیده‌اند. اگر ما 1970 را برای موضوع رد پای اکولوژیک، که از ظرفیت زیستی عبور کردیم، در نظر بگیریم، تهران خیلی شدیدتر است.
استان تهران یک‌ونیم درصد از خاک ایران است و 30 درصد از فعالیت اقتصادی و جمعیت در یک‌ونیم درصد از خاک ما است. یعنی مهم‌ترین مشکل اینجا، تراکم و تمرکز فعالیت است.
ما محدودیتی از دوره شورای انقلاب داشتیم، تحت عنوان ممنوعیت 300 کیلومتری فعالیت اقتصادی در تهران، یعنی تهران را با شعاعی 120 کیلومتری و اصفهان با شعاعی 50 کیلومتری ممنوعیت وجود داشت.
اینجا با درایتی این ممنوعیت را گذاشته بودند. این درایت چه بود؟ این بود که همه فعالیت‌ها در تهران نباشد. یعنی توازن منطقه‌ای و توزیع فعالیت ایجاد شود.
حالا آن موقع طرح آمایش نبود. البته طرح آمایش خیلی دیر آمد، پایان دوره دولت دوازدهم، آن هم با اصرار و فشار زیاد و پیگیری‌هایی که انجام شد، بالاخره تصویب شد و باز هم ملاک عمل قرار نگرفت. در حالی که آن طرح خوبی است از نظر اینکه ریشه آن ظرفیت زیستی است.
این بحث آمایش که ما هر فعالیتی را بتوانیم بر اساس ظرفیت سرزمین، برایش مکان‌یابی تعریف بکنیم، این بحث مهمی است. سازمان محیط زیست در این موضوع خیلی نقش داشته ولی منافع و رانت نقش‌های خیلی بیشتری داشته و باز سیاست ما در دوره‌ای که سخت گیری کردیم نسبت به این محدودیت‌ها، مانع از این شد که یک سری فعالیت‌ها شکل بگیرد ولی دوره‌های این فعالیت‌ها متاسفانه بی‌رویه مجوز گرفت و امروز با آن مواجه هستیم.
اشاره آقای دکتر پزشکیان به موضوع درستی است. الان تهران آب ندارد. آب از همه جا آوردیم و دیگر آبی با این گسترش جمعیت وجود ندارد ولی متاسفانه کماکان می‌بینید که برنامه‌های توسعه شهرک‌های مسکونی بی‌دلیل دارد اتفاق می‌افتد. ما نمی‌دانیم واقعا چه منافعی و گروه‌هایی پشت این مجتمع‌های عظیم هستند.
من موقعی در دولت هفتم با توسعه منطقه 22 مخالف بود. اصلا ایجاد منطقه 22 منطقی نیست. آن موقع سازمان حفاظت از محیط زیست با ایجاد منطقه 22 به شدت مخالفت کرد. رسما نوشتیم که تهران این ظرفیت را ندارد. تازه آن موقع به ما گفتند سیصد یا چهارصد هزار نفر جمعیت. بعد شد هفتصد هزار و الان فکر می‌کنم سه یا چهار میلیون جمعیت وجود دارد. با کدام آب؟
اولین سوال این است که آبی که می‌آوریم از کجا می‌آوریم؟ از هر جایی بیاوریم، آن منطقه را نابود می‌کنیم. کما اینکه می‌بینیم الان دشت‌های زیادی پایین دست همه خشک و نابود شده و از دست رفته است.
یعنی با چه قیمتی داریم این فعالیت‌ها را در تهران توسعه می‌دهیم و چه اتفاقاتی اینجا بیفتد از فرونشست و زلزله گرفته که بلایای طبیعی، اتفاقات و بحران‌های زیست‌محیطی تا به زبان خیلی ساده آلودگی هوا، تا مساله خیلی بحرانی که بحث آب است، باید برای آن‌ها راه حل پیدا کرد.
یعنی به هر حال اگر هم پایتخت منتقل شود، تهران پایتخت اقتصادی بماند و پایتخت سیاسی منتقل شود، باید فکری به حال تهران کرد. تهران دیگر امکان گسترش ندارد و باید به طور جدی مدیریت شود؛ چون تهران معضلات زیادی دارد.
بعد سوال بعدی شما که انتقال به کجا باشد؛ انتقال باید به جایی باشد که همه این بحران‌ها را به شکل دیگری نداشته باشد. مطالعات هواشناسی و تغییر اقلیم در خطه جنوب ایران نشان داده که در این خطه، گرمایش زمین بیشترین اثرات خود را خواهد داشت.
یعنی ما بیشترین آثار تغییر اقلیم، گرمایش و دماهای بالای پنجاه درجه را در جنوب کشور و سواحل خلیج فارس داریم. پس این را باید در نظر گرفت. این که فلات مرکزی چه مشکلاتی دارد را هم باید در نظر بگیرید. بالاخره باید جایی به این مسأله فکر کنیم.
من مخالف انتقال پایتخت، مخصوصا پایتخت سیاسی نیستم، ولی باید فکری برای تهران کرد و نمی‌توان گفت که حالا تهران هم هر چه شد، شد. کماکان اعتقاد دارم که باید محدودیت 120 کیلومتری با جدیت اجرا شود و هیچگونه اغماضی در نظر گرفته نشود.
هر دفعه که این برنامه را می‌آورند، استثنایی قائل شده و فشاری می‌آورند که این واحد صنعتی می‌خواهد تهران بیاید، برای چه می‌خواهد تهران بیاید؟ الحمدلله الان همه جا باز است، راه و توسعه وجود دارد پس چرا این فشار باید بیاید؟ برای اینکه رانت است. یعنی اینکه واحدی صنعتی بتواند وارد 100 کیلومتری استان تهران شود، کلی امتیاز در ابعاد مختلف کاری برای آن است.
حالا باز در این زمینه، کارهایی در خصوص مالیات‌ها انجام شده که این مالیات‌ها سنگین‌تر شود. یعنی فعالیت اقتصادی در تهران و حومه تهران باید هزینه‌اش بیشتر باشد تا در استان‌های دیگری که عوارض، مشکلات کمتری و تراکم جمعیتی کمتری دارد. این سیاست‌ها را باید پیش ببریم، که در آمایش سرزمین این مسأله کم و بیش دیده شده است.
متن و ویدیو کامل گفتگو با معصومه ابتکار را اینجا بخوانید.
